نسخه آزمایشی
پنج شنبه, 09 فروردين 1403 - Thu, 28 Mar 2024

جلسه با شورای شهر قم / شكل گيري الگوي جهاني «شهر ديني»، افق مطلوب توسعه شهري در «قم»

به گزارش پايگاه اطلاع رساني حجت الاسلام و المسلمين ميرباقري، ایشان در نشستی که با «اعضای شورای شهر مقدس قم» که در تاریخ 5 اسفندماه 92 برگزار شد به نکات و محورهای کلی مدیریت کلان شهری قم اشاراتی داشتند و نگاه استراتژیک به این شهر مقدس را تبیین کردند. پیوند بالا امکان مشاهده جلسه مرتبط را فراهم کرده است.

ایشان در ابتدای جلسه با اشاره به ضرورت نگاه ايدئولوژيك در شهرسازي گفتند: در دوران گذشته، نگرش های کلان و فلسفه های بنیادین، در عینیت جامعه و معماری شهر، تأثیر واضح و جدی نداشتند ولي در این قرون و سالهای اخیر، این ارتباط بسیار آشکار و سریع می باشد و شهرسازی امروز، کاملا ایدئولوژیک است. زمان آن فرا رسيده تا این معنا در جبهه حق نيز خود را به جدیت نشان دهد و معماري و توسعه شهرهای ما بر محور پرستش و خضوع و خشوع در مقابل خداوند سامان يابد و در واقع، مختصات و روابط شهر به نحوی باشد که جریان بندگی را تسهيل کند. باید شهر ديني، مکان امن و امنیت ایمانی باشد و این «بلدة الامین» حاصل نمی شود مگر اینکه توسعه شهري بر محور اولیاء خدا و بیوت آنها شکل بگیرد.

حجت الاسلام و المسلمين ميرباقري در ادامه با ترسيم افق توسعه شهر كريمه اهل بيت عليها سلام گفتند: همانطور که در معماری امروزه، شهرهايي الگو و قبله شهرسازی دنیا شمرده مي شوند كه بر محور پرستش «نفس و دنیا» بنا شده اند،  شهری مثل قم هم باید به قبله شهرسازي در دنيا تبديل شود تا همه ساخت و سازها و توسعه هاي شهري بر مبناي اين انديشه رخ دهد. در واقع، افق نگاه در شهرسازی و توسعه قم، باید «شکل گیری الگوی شهری دینی» باشد.

رئیس فرهنگستان علوم اسلامی قم، قدرت الگو سازي و ميزان تأثير گذاري هر شهر را تابع ظرفيت آن شهر برشمردند و در اين زمينه گفتند: ظرفیت شهرها برای الگو شدن متفاوت است. هر شهر و يا هر نقطه جغرافيايي، اين امکان را ندارد که محور تحول در كل عالم يا محور تحول در كشورهاي اسلامي و يا حتي در يك کشور قرار گيرد. به طور مثال شهر مکه و محل بنای خانه خدا كه محور «عبوديت» و «اقامه نماز» در كل عالم قرار گرفته است؛ از ظرفيت خاصي برخوردار بوده كه مختص به همان نقطه از عالم مي باشد. يعني حتي آب و هوا و جغرافیاي آن نيز با مسأله عبودیت خداي متعال تناسب داشته و اين مسأله نيز ملاحظه شده است. چنان که حضرت امیر علیه السلام نيز در خطبه قاصعه به آن اشاره می کنند. شهر مقدس قم هم از امکان و اقتضائات خاصی برخوردار است كه مي تواند اين شهر را محور بندگی قرار دهد چنان كه در روایت معراج و مانند آن، به تاریخ و زمینه ها و آینده این شهر اشاراتی شده است و يا آن كه معصومين در مورد قم فرموده اند: «علم از این شهر منتشر مي شود.» این آثار، قرادادی نیست بلكه ظرفيتي حقيقي است كه در اين نقطه جغرافيايي قرار داده شده و بايد در مسائل شهر كريمه اهل بيت  مورد توجه قرار گيرد.

ایشان در ادامه با اشاره به ضرورت توجه به اين ظرفيت ها، در سياست گذاري هاي شهري افزودند: باید برنامه ها و سیاست هاي شهري با توجه به ظرفیت و هدف فوق الذكر تنظیم شود و قطب فرهنگی بودن این شهر همواره مد نظر باشد. بنابراين  حتی مسائل اقتصادی و مشکلات روزمره شهر نیز با این رویکرد باید حل و فصل شود. و حتي جاذبه ها و يا مهاجرت ها نیز بر همین مبنا باید شکل بگیرد. جاذبه ها و دافعه هاي شهر باید بر اساس توحید و بندگی، شكل بگيرد باشد نه آن كه قبض و بسط هاي شهري بر محور ماده و گرایش به دنیا رخ دهد.

ايشان در توضيح بيشتر اين نكته افزودند: شهر «ابتلاء» و «رفاه» با يكديگر فرق دارند. بايد افق شهر قم، آسایش مردم باشد نه رفاه که این دوبا يكديگر متفاوت هستند. رجوع به دنیا، آسایش و اطمینان را می برد و به جای آن، اضطراب جایگزین می شود. شهرهای مادی شهر امن نیستند.

حجت الاسلام و المسلمين ميرباقري در ادامه به مسائل جاری شهر مي پردازند و در اين زمينه مي گويند: این سنخ از بحث های کلان، نباید باعث غفلت از مشکلات مردم شود ولي حل مسائل نيز باید در بستر نگاه تاریخی، نظام اسلامی و اهداف کلان آن باشد. ما در کشور شهرهایی را داریم که توسعه و رفاه شهري و حل مشکلات روزمره آن ها، معضلاتی را برای نظام اسلامي و اهداف آن بوجود آورده است که به راحتی قابل حل نخواهد بود و هزینه های سنگیني را برای نظام به بار آورده است. در واقع، شهرها جزئی از نظام اسلامي است و حل مسائل آن باید با منافع و اهداف انقلاب اسلامي هماهنگ باشد. توسعه بر محور مبانی مدرنیته و بی توجهی به آرمان ها، مسائل عجیبی ایجاد کرده است. اگر قِبله توسعه شهر، نیویورک شد، نبايد انتظار سجده و بندگی داشت. این دیگر از مسائل واضح است که در سده هاي اخير، فرهنگ مدرنیته و جریان توسعه توانسته است تا با ايجاد هماهنگی در لایه های مختلف زندگی انسان، ساير فرهنگ ها را در خود هضم كند. آن گونه كه آن ها خود معتقدند، تنها، فرهنگ اسلام در مقابل اين جريان مقاومت کرده و توان ايستادگی و غلبه دارد. اگر دقت نکنیم، فضای ایجاد شده در بسترهای فرهنگی و اجتماعی، ما را با خود مي برد.

حجت الاسلام و المسلمين ميرباقري با اشاره به بستر تاريخي پيدايش شهر قم، ابراز داشتند: در ایران، محوریت امام رضا علیه السلام و هجرت امام زاده ها به دستور ایشان، باعث یک توسعه فرهنگی و حفظ جریان بندگی شد. امروز هم در شهر قم با ظرفیت حضرت معصومه سلام الله علیها باید شهر را مدیریت و توسعه داد. و در این جهت، هم می توان به اهداف توجه داشت و هم تسهیل امور و رضایتمندی مردم را بدست آورد.

ايشان راه حل تحقق اين چشم انداز را تشكيل اتاق فكر هايي دانستند كه اين امور را موضوع تلاش فكري خود قرار دهند  و افزودند: شورای شهر قم و دست اندرکاران آن، باید در سطوح مختلف، تولید اندیشه نمایند. باید شیوه ها را عوض کرد تا آرام آرام، اهداف محقق شود و مسائل جاری هم مرتفع شود. گاهی آسیب ها و مشکلات موشکافی می خواهد ولی گاه آشکار است و هزینه های بی موردی را بر شهر و کشور و نظام تحمیل می کند. به طور مثال درآمد زایی هایی که مشخص است در آینده نزدیک مشکلات شهر را بیشتر می کند از این دست مسائل است.

در ادامه این جلسه صمیمی، اعضای شورا با بیان مشکلات و مسائل مختلفی که در مدیریت شهری وجود دارد به تشریح مسائل پرداخته و مطالبات فرهنگی و حوزوی خود را هم بیان کردند.

حجت الاسلام و المسلمین میرباقری در اين بخش از سخنانشان، با اظهار خرسندی از دغدغه دینی شورای شهر، ضمن تأكيد بر اين نكته كه حل بعضي مسائل، به دست شورای شهر و مجموعه شهرداری نیست؛ ابراز داشتند: مشکلات نباید باعث شود که دست از آرمان ها برداریم و از همين رو لازم است تا اتاق فكري تشكيل شود و در سه لايه، تلاش فكري جدي صورت پذيرد که البته بايد ترکیب این اتاق ها حوزوي و دانشگاهي باشد تا در این سه سطح، راه حل های جدیدي پیدا شود كه ناظر به اجرا باشد. باید توجه کنیم که در حال حاضر، فضا و استعدادی وجود دارد که در ابتداي انقلاب اسلامي نبوده است. این استعدادها در حوزه، دانشگاه، شورای عالی انقلاب فرهنگی، مراکز فرهنگی و پژوهشی مختلف، پراكنده اند و البته در قم امکانات دیگری هم وجود دارد که اين شهر را متمایز می کند و ظرفیت الگوسازی را جدی می سازد. حرم مقدس حضرت معصومه عليها سلام، مراجع معظم تقلید، حوزه و ... از این دست هستند.

ایشان در تشريح سه سطحِ تلاش فکری لازم برای مدیریت شهر قم گفتند: این اتاق ها باید از مسائل بنیادی تا اجرای شهری را مورد توجه قرار دهند و نسبت بین آرمان و واقعیت را تنظیم کنند. کار فکری و تولید اندیشه، در سطح اول باید به مسائل بنیادی بپردازد و در لایه دوم، مفاهیم و مسائل راهبردی را مد نظر قرار دهد و در آخرين لايه، راه حلي براي مسائل اجرائی، مبتنی بر سطوح بالا دست ارائه دهد.

حجت الاسلام و المسلمين ميرباقري با اشاره به مسؤليت حوزه در این زمینه ها تأكيد كردند: توقع از حوزه را باید با توجه به رسالت های آن در سطوح مختلف، تعریف کرد و البته کار اصلی حوزه، تولید علوم بنیادین است. فضای فرهنگ عمومی، هرچند مهم است ولی واقعیت این است که رسانه ها و مراکز دیگر، بانفوذتر و بسیار تاثیرگذار هستند. ايشان با دعوت به «اميد» در پيشبرد و موفقيت در كارهاي بزرگ، گفتند: این نکته بسیار مهم است که توجه شود آن زمانی که جریان مدرنیته، توسعه خود را شروع و برنامه ریزی کرد؛ رسیدن به اشتداد امروزی، برایشان قابل تصور نبود ولی با جهت گیری و برنامه ریزی های کلان، کار را به اینجا رسانده اند. ما نیز نباید تصور کنیم که بحث های کلان دور از دسترس است و در روزمرگی و برنامه هاي جاري، متوقف شویم. باید در سطوح مختلف برنامه ریزی کرد تا با جهت گیری صحیح و فعال کردن نیروهای مستعد، آرام آرام این افق شهرسازی محقق شود. در این مسیر نبايد منتظر نهادهای بالاتر شد ولی باید از ظرفیت های قابل دسترسی، استفاده کرد تا با این تجمیع ظرفیت ها، یک الگوی مناسب شهر اسلامی داشته باشیم. ان شاء الله.