نسخه آزمایشی
پنج شنبه, 09 فروردين 1403 - Thu, 28 Mar 2024

در مراسم رونمايي از كتاب «همواره حسين» / شهود خالص، درك عميق و ابتهاج در متن بلا، سه ضرورت شعر آييني

در دوم آذر ماه، در مراسمی با حضور حجت الاسلام و المسلمین میرباقری و جمعی از شاعران آیینی از کتاب «همواره حسین ع» رونمایی شد. در این کتاب که توسط دفتر نشر شعر متعهد انتشار یافته است مجموعه‌ای از رباعیات عاشورایی به کوشش محمد جواد شرافت فراهم آمده‌است. قابل ذکر است ایشان سخنرانی در باب شعر آیینی ایراد کرده اند که متن و صوت آنرا می توانید از لینک بالا دریافت کنید.

حجت الاسلام و المسلمین میرباقری در این مراسم با اشاره به تفاوت انسان‌ها در نگاه به عمق عالم گفتند: هنرمندان افرادی دارای نگاه عمیق هستند. میزان توفیق هنرمند هم به عمق نگاهش بستگی دارد به طوری که هرچه نگاه او عمیق‌تر باشد اثر او موفق‌تر، ماندگارتر و اثرگذارتر خواهد بود. در حرکت‌های اجتماعی هنر و هنرمند است که بار بیشتری را به دوش می‌کشد. از این لحاظ تفاوتی بین هنر مادی و هنر دینی وجود ندارد. طلایه دارانِ آن چه در غرب به عنوان رنسانس اتفاق افتاد هم اهل هنر بودند.

امیرالمومنین، تنها سرچشمه خالص اخبار غیب

ایشان در ادامه به بیان اهمیت منبعی که هنرمند به واسطه آن عالم را مشاهده می‌کند پرداخته و گفتند: فضا و بستری که محل و واسطه شهود هنرمند قرار می‌گیرد علی رغم مفید بودن، در همه موارد حتی آثار بزرگان عرفان خالی از ناخالصی نیست و امکان سوء استفاده وجود دارد. تنها به واسطه تولي به ولايت امیرالمومنین که نبأ عظیم و سرچشمه اخبار غیب است می‌توان مشاهده خالص داشت. هر چه هنرمند به سرچشمه نزدیک‌تر شود، قالب و محتوای هنر او ناب‌تر خواهد شد. ایشان با اشاره به سوره مبارکه دهر (انسان) به عنوان نمونه اي از توصيف قرآن از عوالم ديگر افزودند: این سوره به داستان سقایت امیرالمومنین مربوط می‌شود و راه ولایت آن حضرت را تبیین می‌کند. در اين سوره علي رغم توصف بهشت و نعمت هاي  بهشتي، كمترين تحریک نفساني وجود ندارد و يك توصيف خالص است.

ظرفیت شعر در انتقال معانی

حجت الاسلام و المسلمين ميرباقري درباره هنر شعر ابراز داشتند: شاعر می‌تواند معانی فراوان و عمیقی را به شعری کوتاه درآورد و اسراری را برای مردم بازگو کند که البته کار بسیار دشواری است به خصوص در رباعی که فقط از چهار مصراع تشکیل شده است. رباعی این ظرفیت را دارد که گاهی یک مثنوی طولانی را تلخیص کند و از این جهت می‌توان به سوره‌های کوتاه مثال زد که معانی عمیق و مطالب گسترده‌ای را در قالب الفاظی اندک درج کرده ‌است و اگر در رباعی چنین اتفاقی بيفتد به بیانی اسرارآمیز مبدل خواهد شد.

اسرار عاشورا و شاعر

مساله عاشورا و اسرار آن محور پایانی سخنان حجت الاسلام و المسلمين ميرباقري بود. ایشان با اشاره به نامه امام حسین عليه السلام به برادرشان محمد بن حنفیه که هدف اساسی قیام امام حسین (ع) را مبارزه با فساد و امر به معروف و نهی از منکر معرفی می‌کند، ابراز داشتند: فساد حقیقی بنی امیه این بود که بر ولایت حق حجاب افکنده بودند، لذا امام حسین (ع) می‌خواست جامعه را به ولایت حق باز گرداند چون هر چه بر جامعه حاکم باشد، همان در مردم و جامعه تجلی می‌کند. ایشان با اشاره به سوره مبارکه فجر بیان کردند: فجر همه عالم به دست امام حسین (ع) محقق می‌شود و همه عالم با امام حسین (ع) به اطمینان می‌رسد. سوره فجر داستان رسیدن نفوس از ولایت طاغوت به اطمینان است. شاعر باید این معانی عمیق را شهود کند و از آن جا که می‌تواند به عالم خیال اجتماعی وارد شود باید خود را با آن هماهنگ نموده سپس جامعه را با خود همراه کند و با این اسرار و معانی عمیق آشنا نماید که البته کاری دشوار است.

ايشان در سخن پاياني با اشاره به نقش بلا در فهم جمال فعل سيد الشهدا و تأثير آن در شعر آييني گفتند: یکی از اسراری که حادثه کربلا از آن پرده برداشت این است که بدون تجلی «بلا»، جمال تجلی نمی‌کند و ادعای درک جمال، بدون بلا (آن هم بلای ولی خدا)، خیال بافی است. اصحاب سید الشهدا به این نکته پی بردند لذا برای مشارکت در بلای امام حسین (ع) آن اشتیاق فراوان را پیدا کرده بودند. در بیان هنری و به خصوص رباعی باید به این مطلب توجه شود و ابتهاج و بلا در یک منظومه دیده شوند، و الا باعث غفلت می‌گردد. بنا بر این آن چه باید به تصویر کشیده شود جمال در متن بلاست همان طور که حضرت زینب سلام الله عليها فرمود: «ما رأیت الّا جمیلاً.»

گفتني است كه در اين مراسم محمدعلی مجاهدی از اساتید برجسته شعر و ادبیات متعهد، سید حمید رضا برقعی و سیدمحمد جواد شرافت از شاعران آییني، سیدمهدی حسینی، مجدالدین معلمی رئیس حوزه هنری قم و مهدی فقیهی‌نژاد مدیر انتشارات کتاب فردا نيز حضور داشتند.