نسخه آزمایشی
پنج شنبه, 09 فروردين 1403 - Thu, 28 Mar 2024

معرفی کتاب «بینش تمدنی»؛ تقریری بر اندیشه کلام اجتماعی آیت الله میرباقری

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی آیت الله میرباقری، به اطلاع علاقه مندان به ایشان می رساند که کتاب «بینش تمدنی؛ منظومه اعتقادات اجتماعی» که تقریری از اندیشه استاد در کلام اجتماعی می باشد در نمایشگاه کتاب اردیبهشت 94 در دسترس عموم قرار گرفته است. این کتاب که توسط حجت الاسلام حسین مهدی زاده تنظیم شده است، در تابستان 1393 بصورت مشترک توسط انتشارات «کتاب فردا» و «تمدن نوین» روانه بازار نشر گردید. کتاب مذکور که به عنوان یک راهنمای عمومی و غیر تخصصی از مباحث استاد میرباقری تنظیم شده است امروز به چاپ دوم رسیده است.

اشاره: برای تحلیل حوادث اجتماعی در مقیاس‌های مختلف نیاز به بینش‌های متفاوت است، امّا بینشی که جامعیّت دارد و می‌تواند در یک نگاه راهبردی، استراتژی حرکت را مشخص نماید و جریان و جهت هر حادثه‌ای را قطب‌نماوار نشانمان دهد، همانا بینش تمدّنی است. بینش تمدّنی با رهانیدن خود از جزئیات دست و پاگیر و در آیینه‌ای کُل‌گرایانه به وسعت تاریخ بشر، افقی را پیش روی ما ترسیم می‌کند که همه‌ی جزئیات گذشته و حال و برای اهلش آینده در مقیاسی با وضوح چند برابر، بنابر آزادگی عقل انسانی و شهود قلبی، آشکار می‌شود و در این زمان است که صاحب این بینش آنچه دیگران در آیینه تمام‌نمای هستی نمی‌بینند، او در خشت خام تاریخ درک می‌کند.

انقلاب اسلامی ایران، بزرگترین و مهمترین حادثه در طول چندصدسال اخیر بوده که تحوّلات شگرف پس از خود را موجب شده است و از پی همین تحوّلات جهت‌گیری تاریخ بشریّت را تغییر داده و حرکت انسان را در تمام ابعاد وجودی‌اش خانه به خانه پیش می‌برد تا در شصت و چهارمین خانه‌ی آن همه را مات و مبهوت خود سازد. شاید این نگاه از نظر بعضی عجولانه به نظر برسد، امّا آنانی‌که سال‌های سال در تمدّن‌های بشری غور کرده‌اند، بخوبی می‌دانند به بار نشستن یک تمدّن و زوال تمدّنی دیگر، نه در دهه‌ها بلکه در سده‌ها رخ نشان می‌دهد و دیدن این سده‌ها از پشت دیوارهای بلندِ زمان و زمانه‌ی حال، مردانی به بلند قامتی تاریخ را طلب می‌کند تا با نشستن بر شانه‌های خودشناسیِ فردی/اجتماعی/فرهنگی افق‌های دوردست را درنوردند و با چشمی تیزبین گول سراب‌های وهم‌آلوده را نخورند تا بتوانند حاقِّ حقیقت آینده را برای امروزیان بیان کنند.

نگاه منظومه‌وار به ابعاد مختلف انقلاب اسلامی در افق تمدن اسلامیِ آینده‌ی بشریّت چیزی است که فضای علمی کشور ما به آن نیاز دارد. کتابِ «بینش تمدّنی»، هر چند در پلّه‌ی نخست، قصد چنین کاری را دارد و در این راستا نظریّات یکی از صاحب نظران سال‌های اخیر را تقریروار طرح کرده است. کتاب در هشت گفتار تنظیم شده است و نویسنده در پیشگفتار، چگونگی شکل‌گرفتن آن را توضیح می‌دهد. مقرر بعد از بیان سنّت تقریر نویسی در جوامع علمی اسلامی و فواید این روش از زوال این روش سخن می‌راند، شاید یکی از عوامل این زوال نهادینه شدن آسیبِ حجابِ معاصرت باشد که متأسفانه در صدسال اخیر لطمات هولناکی را برای فضای فکری جهان تشیّع در برداشته است. نویسنده‌ی کتاب همچنین با بیان این نکته که خود را شاگردی خاص و ویژه برای استاد نمی‌داند به چگونگی دسته‌بندی گفتارها و منابع شکل‌گیری آن‌ها و چینش بخش‌های مختلف اشاره می‌کند.

گفتارهای هشت‌گانه این کتاب براساس درس‌گفتارها، سخنرانی‌ها، مصاحبه‌ها، مکتوبات، بیانیّه‌ها و ... استاد میرباقری برداشت و منظّم شده‌اند. به گفته مؤلّف بعضی از مباحث طرح شده در کتاب برای اوّلین بار به این شکل طرح شده و جمع‌آوری آن زحمات بسیاری را در برداشته است. گفتار اوّل و دوّم با عناوین «جهان‌نگری توحیدی» و «حقیقت تشیّع» به نوعی یک دوره خداشناسی اجتماعی و دین‌شناسی است. گفتار سوّم، «انسان، جامعه، تمدّن و تاریخ»، مبادی تصوّری مباحث بعدی کتاب را بخوبی مورد بررسی قرار داده و تصویری از انسانِ تاریخی را برای خواننده ترسیم می‌کند.

گفتار چهارم بحثی پایه‌ای در مباحث تمدّن شناسانه را در خود جای داده و با عنوان «کلیّاتی پیرامون فلسفه تاریخ شیعی» چگونگی بینش تمدّنی را تبیین می‌کند و تقریباً حلقه‌ی اتّصال مباحث قبل و بعد را برقرار می‌سازد. گفتار پنجم، «تعالی رحمانی؛ توسعه شیطانی»، مسیر استاد میرباقری برای تولید یک نظریّه‌ی عینی و کاربردی در حوزه مدیریّت اجتماعی را نشان می‌دهد و دوگانه «دین حداقلی و حداکثری» یا «تعالی و توسعه» را واکاوی می‌کند . گفتار ششم، «جریان‌های فعال اجتماعی در جهان اسلام»، وضع‌شناسی جریان‌های فعال اجتماعی جهان اسلام را موج به موج منعکس نموده و تحلیل‌های جریان‌شناسانه استاد میرباقری را در برگرفته است.

گفتار هفتم، «نظام اجتماعی مبتنی بر ولایت فقیه»، به تبیین نظام ولایت فقیه پرداخته و ضرورت و گستره‌ی این مفهوم را در ابعاد مختلف مورد مداقّه قرارداده و در طرحی موشکافانه به مسائل آن نظر داشته است. گفتار هشتم، «مأموریّت امروز جبهه حق: تمدّن نوین اسلامی»، راهنمایی است کارآمد و مفید برای شناخت دیدگاه‌های علمی/فرهنگی در جبهه تمدّن گرایان اسلامی که در حال فعّالیت جدّی هستند.

نویسنده با توضیح اینکه در این ساختار نظم یافته از استاد میرباقری به دنبال یک تغییر کیفی و عمیق در علم کلام است، به بیان این مسأله می‌پردازد که در این تغیّر باید مطالعات اعتقادات فردی به مطالعه‌ی اعتقادات اجتماعی ارتقاء یابند و از این رهگذر مسائل مختلف را مورد تحلیل و بررسی قرار دهند.

این تقریر به امضای مستقیم استاد میرباقری نرسیده و تأیید صد در صدی ایشان را در برندارد، ولی می تواند متنی پایه برای کنکاش‌های علمی و مباحثه اهل نظر با استاد میرباقری باشد و با رفت و برگشت‌های علمی و نقادی‌های مناسب موجبات بسط اندیشه در این فضا را فراهم آورد.

در پایان کتاب این عبارت درج شده است که: «سرنوشت حتمی عبارت از این است که تمدّن اسلامی یکبار دیگر بر مجموعه‌ی عظیمی از دنیا پرتو خود را بگستراند. خطی که نظام اسلامی ترسیم می‌کند خطِ رسیدن به تمدّن اسلامی است. برای ایجاد یک تمدّن اسلامی – مانند هر تمدّن دیگر – دو عنصر اساسی لازم است. یکی «تولید فکر» و یکی «پرورش انسان». فکر اسلامی مثل یک دریای عمیق است، یک اقیانوس است ... سیر در این اقیانوس عظیم و رسیدن به اعماق آن و کشف آن – که از کتاب و سنّت همه این‌ها استفاده می‌شود – کاری است که همگان باید بکنند. کاری است که در طول زمان باید انجام بگیرد. «تولید فکر» در هر زمانی متناسب با نیاز آن زمان از این اقیانوس عظیم معارف ممکن است» آیة الله العظمی خامنه‌ای، فیضیّه ۱۴ مهر 79.

لازم به ذکر است این کتاب در ۲49 صفحه در قطع رقعی تنظیم و تدوین شده و از سوی انتشارات تمدن نوین اسلامی، وابسته به فرهنگستان علوم اسلامی قم، با قیمت 10000 تومان روانه بازار شده است. علاقه مندان می توانند این کتاب را از انتشارات تمدن نوین اسلامی به آدرس قم، بلوار الغدير، کوچه شماره 10، ساختمان مفيد، فرهنگستان علوم اسلامي، طبقه دوم و شماره تلفن ۰۹۱۰۴۶۴۶۲۱۲ تهیه نموده و یا برای خرید اینترنتی به سایت اینترنتی انتشارات، به آدرس http://tamadonenovin.ir مراجعه نمایند. قابل توجه است که ارسال کتاب تا درب منزل در هرجای کشور اسلامی مان ایران، رایگان خواهد بود. در ضمن خرید حضوری از انتشارات به آدرس مذکور با تخفیف 20 درصد انجام خواهد شد.