نسخه آزمایشی
جمعه, 10 فروردين 1403 - Fri, 29 Mar 2024

رویکرد فلسفه تاریخی و نگاه تمدنی مبتنی بر دین، معادل روشنفکری مذهبی

جمعی از فارغ التحصیلان دانشگاه شیراز که در شرف عضویت در هیأت های علمی قرار دارند، در روز سوم مهر ماه، با حضور در دفتر حجت الاسلام و المسلمین میرباقری با ایشان دیدار کردند. در این دیدار، ایشان با جریان شناسی روشنفکری نخبگان مسلمان به تبیین رسالت دانشگاهیان در حوزه انقلاب فرهنگی و تمدن اسلامی پرداختند.

حجت الاسلام و المسلمین میرباقری در ابتدا به تعریف عامی از مفهوم روشنفکری پرداختند و روشنفکر را کسی دانستند که با درکی که از تکامل اجتماعی دارد ورود به میدان می کند تا جامعه را از مسیر تکامل عبور دهد. ایشان فضای روشنفکری نخبگان مسلمان را دارای سه طیف سکولارهای مسلمان ،روشنفکران مسلمان و روشنفکران مذهبی دانستند و با ناصواب خواندن اصطلاح روشنفکری برای دو جریان اول طیف سوم را روشنفکری حقیقی دانستند.

ایشان در ادامه به تبیین ویژگی ها و مأموریت های هر یک از طیف های سه گانه پرداختند. ایشان جریان اول یا همان سکولارهای مسلمان را روشنفکرانی دانستند که با مادی معنا کردن تکامل تاریخی و اجتماعی  جامعه را از این منظر آسیب شناسی نموده و حرکت می دهند در این نگاه دین مانع تکامل است بنابراین این دسته از روشنفکران عرفی وزمینی کردن دین و سنت زدایی را لازمه تکامل می دانند.

حجت الاسلام میرباقری دسته دوم یا همان روشنفکران مسلمان را جریانی دانستند که با منحصر کردن تکامل معنوی به زندگی خصوصی و جدا نمودن تکامل اجتماعی از تکامل معنوی در صددند تا میان اسلام و تجدد آشتی دهند.ایشان در ادامه این گونه توضیح دادند که این  جریان با پذیرش عقلانیت مادی به دنبال هماهنگی دین با تجدد است و از آن جا که حضور دین در عرصه تکامل اجتماعی را نمی پذیرد و اساسا معتقد به ایدئولوژیک بودن غرب نیست ، تجدد را به طور کامل می پذیرد و از همین رو، مأموریت خود را نیز مدرزاسیون کردن جامعه می داند و برای حکومت دینی توجیهی نمی بیند.

ایشان با بدلی خواندن این دو جریان تابع غرب ، روشنفکران را پیشتازان عرصه تفکر دانستند که گاهی اندیشه آن ها تا چند قرن حاکم است ولی این روشنفکران بدلی، تنها در مقابل اندیشه های دیگران فریفته شده اند. ایشان روشنفکر نامیدن این دو دسته را ظلم به روشنفکری دانستند و اساسا آن ها را فاقد نور توحید و ولایت دانستند .

حجت الاسلام والمسلمین میرباقری در ادامه به تبیین ویژگی ها و مأموریت دسته سوم روشنفکری پرداختند وآن را روشنفکری مذهبی نامیدند و اعتقاد به حضور دین در معنا کردن تکامل تاریخی و اجتماعی، پذیرش تعالی به جای توسعه و منحل کردن غرب در مفاهیم دینی به جای عرفی کردن دین را از ویژگی های این جریان برشمردند. 

ایشان در ادامه درک صحیح فلسفه تاریخ شیعی ای که منجر به شکل گیری نگاه تمدنی شود و بتوان مبتنی بر آن درگیری انقلاب اسلامی و غرب را تحلیل نمود  معدل جریان روشنفکری مذهبی دانستند و حضرت امام و مقام معظم رهبری را مصداق این جریان دانستند.

ایشان در ادامه تأکید کردند باید تکامل اجتماعی دینی، درگیری انقلاب اسلامی با غرب را باید با ادبیات تخصصی تحلیل کرد و تکیه بر ادبیات سیاسی صرف نمی تواند کافی باشد. و در ادامه بیان داشتند که درک درست معدل جریان روشنفکری مذهبی و توسعه این اندیشه را تا تولید ادبیات تخصصی علم دینی وظیفه دانشگاهیان دانستند.