پایگاه اطلاع رسانی آیت الله سید محمدمهدی میرباقری

تأثیر تحلیل فرآیندى وضع در تحلیل زبان شارع و تکامل اصول فقه (مقاله دوم)

طرف تخاطب شارع، افراد انسانى و جوامع بشرى در طول تاریخ بوده اند و مخاطب قرآن که کلام شارع است(1) فقط انبیا یا علما و عرفا و یا عوام نیستند. ثانیاً، هدف این خطابات نیز هدایت انسان ها و جوامع انسانى در بستر تاریخ به سمت پرستش خداوند متعال است؛ یعنى ارتباط زبانى براى آن است که ارواح، افکار و رفتار مرد ...

بررسی ماهیت وضع و مبدأ دلالت ها / بررسی نظریه فرآیندى بودن وضع (مقاله اول)

مى توان این گونه خلاصه کرد که فرآیند وضع داراى دو مرحله پیدایش دلالت تصوریّه و تصدیقیه است. مرحله دلالت تصوریّه به دو مرحله انتخاب و ایجاد عُلقه در ارتکاز جامعه تقسیم شده که دومى خود به دو بخش اِعلام و پذیرش اجتماعى تقسیم مى شود. مرحله دلالت تصدیقیه نیز شامل تعهد یا همان التزامات زبانى است.

مصاحبه با نشریه خراسان / بازسازی عقلانیت دینی و توسعه ظرفیت تعبد در زندگی انسان؛ راه پیشرفت و رسیدن ...

ما عقلانیت را امری اجتماعی و جهت دار می دانیم که مبتنی بر اراده ها اجتماعی است. این گونه نیست که عقلانیت غربی مستقل از ایدوئولوژی عمل کرده باشد. برخی گفته اند ما به اندازه که به سوی دانش پیش می رویم – به ویژه وقتی علوم انسانی را مبنای روابط اجتماعی قرار می دهیم- به مبانی مشترک انسانی می رسیم و به ه ...

ضرورت «فلسفه شدن اسلامی» برای ساماندهي اجتماعي بر اساس اسلام

به نظرمي رسد دستيابي به «تمدن اسلامي»و تحقق ارزشها و آرمانهاي آن، جز از طريق ساز و كارهاي متناسب با خود آن ممكن نخواهد بود. طبيعي است كه اگر ما نتوانيم اين لوازم و ساز و كارها را فراهم كنيم، در جدال بين ساز و كارهاي مدرنيته و ارزشها، ارزشها منزوي خواهند شد. بنابراين براي تحقق آرمانها و ارزشهاي ان ...

نشست علمی در موسسه فقهی امام باقر(ع) / مبانی کلامی حسن و قبح عقلی و نقش آن در علم اصول

اگر ملاک «حُسن» را کمال نفس بدانيم، يعني انسان چون «حب ذات» دارد، کمال خود را نيز دوست دارد، در نتيجه انسان ميل به مصاديق کمال خود پيدا مي کند. بنابراين آن فعلي که متناسب با کمال نفس است خوب مي شود. در اين صورت اين سوال پيش مي آيد که من به چه علت بايد به دنبال کمال خود باشم؟ مگر من نفس پرست هستم که ...

تبیین مفهوم «حکومت» در فقه حکومتی

موضوع مورد تصرف حکومت، «جامعه» است که یک واحد به هم پیوسته ی در حال تغییر می باشد. برای مدیریت تغییرات جامعه و اینکه جامعه از وضعیت فعلی به وضعیت مطلوب منتقل شود، نیازمند استنباط احکام حرکت این «کل» می باشیم که با استنباط احکام عناوین «کلی» متفاوت است. به عبارت دیگر اینگونه نیست که احکام، همواره اح ...

گستره و مقیاس شأن تخاطب شارع و بررسی نگاه های مختلف پیرامون آن

در فلسفه فقه - که اولین علم فرادستی فقه به حساب می آید- می بایست علم فقه را مورد دقت و تحلیل قرار دهیم که موضوع اصلی و محوری علم فقه چیست؟ موضوع محوری فلسفه فقه عبارت است از تحلیل «خطاب» و یا «فرمان شارع»؛ چراکه در علم فقه، فرمان شارع مورد بحث قرار می گیرد و مصادیق آن تعیین می شود. این فرمان از یک ...

كیفیت جریان مبانی در فلسفه فقه و فقه حكومتی

در مبانی فلسفه فقهی بیشتر با یك نگاه بیرونی به موضوع شامل علم فقه می‏پردازیم. تعریف فقه، پیشینیه فقه، دامنه فقه و تحلیل موضوع اصلی علم فقه و ابعاد و اضلاع آن، موضوع فلسفه فقه است. اساساً فلسفه یك علم، علمی است كه ـ به اصطلاح امروزی ـ با نگاه درجه دو، به ضرورت موضوع و دامنه فقه می‏پردازد و موضوع محو ...

«فلسفه فقه»؛ حلقه اول مبانی فقه حکومتی

برخی دیگر از مبانی فقه - به ویژه فقه حکومتی- مبانی ای هستند که در علم «کلام» باید مورد دقت قرار بگیرند؛ مثل اینکه آیا دین، مربوط به حوزه خصوصی انسانهاست یا ناظر به حوزه اجتماعی هم هست؟ و روابط زندگی این جهانی انسان را هم به گونه ای ساماندهی می کند که در مسیر هدف دین قرار گیرد. این بحث، مربوط به گست ...

ابتنای «فقه احکام موضوعات» بر «حکم» و «فقه سرپرستی» بر «حکومت» و «ولایت»

آنچه در این جلسه تقدیم می شود بررسی دو رویکرد اصلی مورد بحث در تعریف فقه حکومتی از زاویه «مبانی» و «مفروضات» آن ها است. هر یک از این رویکردها حتماً دارای یکدسته مفروضات پیشینی است؛ مفروضات و مبانی که فقه حکومتی را از سنخ احکام ناظر به حکومت می داند یا اینکه آن را به نظامات فقهی تعریف می کند متفاوت ...