متن زیر تقریر و خلاصه ای از جلسه 105 درس خارج اصول مبحث تعادل و تراجیح؛ جناب حجت الاسلام و المسلمین میرباقری است که در تاریخ دوشنبه 31 فروردين 94 برگزار شده است. قابل ذکر است که متن برداشت شاگردان ایشان از مباحث است.

تنبیه بعدی: لزوم اعمال ترتیب بین مرجحات

مقدمه

مرجحات را به چند شکل دسته بندی کرده اند. برخی مانند مرحوم شیخ آنها را به سه دسته زیر تقسیم کرده اند: مرجحات راوی (مثل افقهیت) مرجح مضمونی (مثل شهرت) مرجح دلالی (مثل مخالفت عامه). مرحوم آخوند بر این دسته بندی دسته های جدیدی هم افزوده و میفرمایند: که باز هم امکان دسته به اقسام بیشتر هم وجود دارد.

مرحوم نایینی هم مرجحات را سه دسته میدانند: مرجحات صدوری، مرجحات جهت صدوری و مرجحات متنی.

مرحوم آخوند میفرمایند: از بیانات مرحوم شیخ استفاده میشود که اگر بپذیریم رجوع به مرجحات لازم است همه مرجحات لبا به یک مرجح بر میگردد و آن ترجیح سندی است.

زیرا اگر قبول کردیم که مقتضای قاعده اولیه در متعارضین تساقط است، بعد از تساقط دو خبر داریم که ظنی الصدور هستند و دلیلی برای اعتبار این دو ظن نداریم. الا اینکه اگر تعبد به مرجحات لازم شد، دلیل لزوم اخذ مرجح، علاوه بر رجحان به راجح اعتبار هم میدهد ولی دیگر معنی ندارد که بگوییم دلیل ظنی الصدور مرجوح هم بخاطر ادله مرجحات معتبر میشود ولی مرجوح میشود. چون این امری لغو است و تعبد به سندی که نباید به آن ملتزم شد بی معنی است. یعنی در ادله اعتبار خبر واحد قیدی لبی وجود دارد و آن این است که اعتبار یافتن مشروط است به لزوم تعبد به آن و وجود ثمره در تعبد به آن. لذا ادله اعتبار ظنون اطلاق ندارند تا در هر صورت خبر واحد را معتبر کنند حتی در صورت وجود معارض.

البته ممکن است در این کلام خدشه نمود. زیرا اخبارفراوانی وارد شده است که در صورت نفهمیدن معنای کلام ما آن را رد نکنید زیرا نمیدانید که ما چرا این کلام را گفته ایم. با ملاحظه این اخبار شاید بتوان گفت ادله اعتبار خبر واحد از قید «لزوم تعبد عملی» مطلق نمود.