نسخه آزمایشی
پنج شنبه, 09 فروردين 1403 - Thu, 28 Mar 2024

جلسه 197/ غناء (10)

متن زیر تقریر و خلاصه ای از جلسه 197 درس خارج فقه مبحث مکاسب محرمه؛ جناب حجت الاسلام و المسلمین میرباقری است که در تاریخ يكشنبه 10 آبان 94 برگزار شده است. قابل ذکر است که متن برداشت شاگردان ایشان از مباحث است

مرحوم شيخ ميفرمايند:‌ موضوع خطاب شرعي در غناء، كيفيت صوت لهوي است. مشهور فقهاء هم همين مطلب را از تعريف غناء به «صوت مرجع مطرب»‌ اراده كرده اند.

لذا فقهاء براي غناء اصطلاح خاص قائل نيستند بلكه همان مفهوم عرفي و لغوي را موضوع خطاب شرعي ميدانند.

سپس ايشان در بحث لغوي ميفرمايند بسياري از تعاريف بيان شده از سوي لغويين، تعريف ماهيت غناء نيست. لذا مصاديق آن تعاريف نه غناست و نه محرم است. بلكه اشاره اي است به معناي عرفي غناء و اين چنين تعاريف در لغت مرسوم است. اما تعريف دقيق و ماهيتي غناء همان مد و ترجيعي است كه مشتمل است بر كيفيت لهوي كه همان اطراب يا الحان اهل فسوق است كه در تعاريف بعضي لغويين هم به چشم ميخورد. ترجيع هم همان رجوع در صدا و كنترل زير و بم هاي صدا در گلوست كه با هر تحسين الصوتي محقق ميشود. از آنجا كه اين قيد اطراب هم اطراب شأني است نه فعلي، نيازي به اضافه كردن قيد مرحوم شهيد ثاني (و آنچه عرفا غناست)‌هم نداريم. صاحب مفتاح هم كه فرموده تطريب در صوت همان ترجيع است و نياز به خفت نيست هم به همان دليل يعني داخل كردن غناي عرفي كه فاقد اطراب فعلي است، اين مطلب را فرموده اند يعني ايشان براي داخل كردن اين دسته از غناءها در ماده دست برده و آن را توسعه داده است به خلاف مرحوم شهيد ثاني كه ماده را ثابت نگه داشته و قيدي اضافه كرده است. اما با تعريف اطراب به اطراب شأني، نيازي به هيچ يك از اين كارها نيست.

مرحوم خويي نيز همين معناي مرحوم شيخ را تأييد كرده و غناء را كيفيت مشتمل بر لهو و باطل و زور ميداند. سپس در توضيح آنچه محقق اين كيفيت است ميفرمايد گاهي لحن به تنهايي براي لهوي شدن كافي است مثل الحان اهل فسوق. گاهي هم كيفيت بايد به مضامين باطل و مقارناتي ضميمه شود تا بشود كيفيت لهو و باطل. در الحاق قسم اخير توسط مرحوم خويي به غناء مناقشه شده است كه اگر لحن اين قسم از كلام لهوي نيست چگونه داخل در غناء است؟ گرچه از باب قول زور و باطل ميتوان براي اين دسته از كلام هم حكم به حرمت كرد.

بعضي ديگر از فقهاء هم دسته بندي ديگري مطرح كرده فرموده اند:‌ در غناء دو اصطلاح داريم كه نسبتشان با هم عام و خاص مطلق است.

در يك اصطلاح به هم آواز خواندني، غناء اطلاق ميشود كه حتما همراه با مد و موالات و ترجيع خفيف و تحسين صوت است. لذا تعريف لغويين به «تحسين الصوت» هم ناظر به اين اصطلاح از غناست نه اين كه تعريف به اعم باشد.

در اصطلاح دوم، غناء معناي اخصي دارد و عبارت است از آوازه خواني فني كه نيازمند تعليم و تعلم و رعايت قواعد خاص اين فن است. اين قسم از غناء با قيودي حرام است.

فايده اين تقسيم بندي اين است كه در استظهار از رواياتي كه براي غناء در قرآن حكمي بيان نموده به كار مي آيد.

اين دسته از روايات و استفاده از اين تقسم بندي را در جلسات آينده (ج 200)  بيان خواهيم كرد انشاء الله.