متن زیر تقریر و خلاصه ای از جلسه 219 درس خارج فقه مبحث مکاسب محرمه؛ جناب حجت الاسلام و المسلمین میرباقری است که در تاریخ دوشنبه 21 دی 94 برگزار شده است. قابل ذکر است که متن برداشت شاگردان ایشان از مباحث است.

مرحوم شیخ به استناد برخی روایات در موضوع غیبت و به استناد اینکه غیبت از مصادیق خیانت است میفرمایند:  غیبت از گناهان کبیره و از بعضی آنها بزرگتر است. خیانت خود از گناهان کبیره است و صدق آن بر غیبت از واضحات نزد عرف است و در روایات هم به این صدق اشاره شده است.

ثمره عملی بحث در کبیره یا صغیره بودن غیبت در بحث باب عدالت منحصر است. تعریف عدالت به ترک معصیت و استقامت در جاده شرع و یا کسب ملکه ای که موجب اجتناب از معاصی است، محتاج تبیین این معناست که چه حد از ترک معصیت در این تعریفها اخذ شده است؟

مرحوم خویی میفرمایند: اینکه مرحوم شیخ غیبت را از گناهان کبیره میشمرند بخاطر قبول اصل این تقسیم بندی است و اگر کسی این تقسیم بندی را قبول کرد، تعریف کبیره هر چه باشد غیبت در همه آن تعاریف داخل است. اما آیا اصل این تقسیم بندی قابل قبول است یا نه؟

در سه آیه از قرآن به کبیره بودن بعض معاصی اشاره شده است.

النساء : 31 إِنْ تَجْتَنِبُوا كَبائِرَ ما تُنْهَوْنَ عَنْهُ نُكَفِّرْ عَنْكُمْ سَيِّئاتِكُمْ وَ نُدْخِلْكُمْ مُدْخَلاً كَريما

الشورى : 37 وَ الَّذينَ يَجْتَنِبُونَ كَبائِرَ الْإِثْمِ وَ الْفَواحِشَ وَ إِذا ما غَضِبُوا هُمْ يَغْفِرُون‏

النجم : 32 الَّذينَ يَجْتَنِبُونَ كَبائِرَ الْإِثْمِ وَ الْفَواحِشَ إِلاَّ اللَّمَمَ إِنَّ رَبَّكَ واسِعُ الْمَغْفِرَةِ هُوَ أَعْلَمُ بِكُمْ إِذْ أَنْشَأَكُمْ مِنَ الْأَرْضِ وَ إِذْ أَنْتُمْ أَجِنَّةٌ في‏ بُطُونِ أُمَّهاتِكُمْ فَلا تُزَكُّوا أَنْفُسَكُمْ هُوَ أَعْلَمُ بِمَنِ اتَّقى‏

مرحوم مجلسی در مرآت به بعضی از تعاریف گناه کبیره اشاره میکند. مرحوم خویی بعد از اشاره به بعض این تعاریف میفرماید همه گناهان به شکل نسبی هم صغیره اند و هم کبیره. مرحوم ابن ادریس مدعی اجماع بر این مطلب و مرحوم امین الاسلام طبرسی هم معتقد به این نظر هستند.

به عبارتی صغائر هم برای خود کبائرند یعنی از بعض ذنوب اکبر هستند و الا کبیره و صغیره مطلق و غیر نسبی نداریم. روایاتی که گناهان کبیره را شمارش میفرمایند هم دلالتی بر حصر ندارند که نتوان ادعا کرد بقیه گناهان هم میتوانند کبیره باشند.

اینکه در باب عدالت هم گفته شده است صغیره فقط در صورت اصرار مانع عدالت است صحیح نیست بلکه اجتناب نکردن از صغائر نیز منافی استقامت عملی در جاده شرع و نافی عدالت است.

لذا در نظر مرحوم خویی بحث از کبیره بودن غیبت یا سایر گناهان ثمره ندارد.