مراسم دعاي عرفه در حرم مطهر رضوي فرصت های خاص عرفه و سلوك با امام حسين و باب مفتوح با عاشورا
متن زیر سخنان آیت الله میرباقری به تاریخ ۹ مردادماه ۹۹ است، که به مناسبت روز عرفه در حرم مطهر حضرت علي بن موسي الرضا عليه السلام ایراد فرمودند.ايشان در اين جلسه بيان مي دارند كه يكي از بركات نبي اكرم صلي الله عليه و آله پيمودن مسيرهاي طولاني با همراهي با ايشان در فرصتي كوتاه است. ايشان با بيان ارتباط ويژه اي كه ايام دهه اول ذي الحجه و عرفه با امام حسين عليه السلام دارد بهترين راه براي تقرب به خداوند متعال در اين ايام را همراهي و سلوك با بلاي سيدالشهداء عليه السلام ذكر مي كنند.
بركات سير الي الله در وادي همراهي با نبي اكرم
أَعُوذُ بِاللَّهِ مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيم بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيم الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِين وَ صَلَّى اللَّهُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّاهِرِين وَ اللَّعْنَةُ عَلَى أَعْدَائِهِم أَجْمَعِين. خدای متعال به برکت وجود مقدس نبی اکرم صلی الله علیه و آله و سلم راه امت حضرت را به سوی خدا کوتاه فرموده و این مسیر طولانی که امت های پیشین در عمرهای طولانی باید طی می کردند امت حضرت در فرصت کوتاهی می توانند این راه را به بركت حضرت طی کنند.
خاطرم هست در ذیل سوره مبارکه بقره یک روایتی را نقل کرده بودند که حضرت فرمود وجود مقدس رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم به خدا عرضه داشتند که خدای متعال در مقابل عمر طولانی که به امم سابقه عطا کرده بودید به امت من چه دادید. نازل شد که «إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ »(قدر/۱) و ما به شما لیله القدر دادیم و به برکت این لیله القدر راه امت شما کوتاه شده است. «
لَيْلَةُ الْقَدْرِ خَيْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ
»(قدر/۳). یک امکاناتی را خدای متعال به این پیامبر داده و به برکت وجود مقدس ایشان هم هست که این راه کوتاه و نزدیک شده است. سیر با حضرت در وادی معرفت الهی و در وادی بندگی خدای متعال یک سیر از طریق میانبر هست. یک میانبرهایي را خدای متعال به برکت حضرت عطا کرده است، لذا شاگردان امت حضرت هم زودتر می رسند و هم به مقامات بالاتری می رسند.
یکی از فرصت هایی که خدای متعال به احترام حضرت به این امت داده در سوره مبارکه فجر از آن گفتگو شده است. در این سوره بحث از دشمنی هایی است كه با حضرت می شود و این اتفاقات سختی که در مسیر امت حضرت قرار گرفته که ما الان بعد از ۱۴۰۰ سال می فهمیم که چقدر راه پیچیده و سخت هست. وقتی از این دشمنی ها و شیطنت ها صحبت می شود، آن وقت در پایان سوره به حضرت خطاب می شود «
يَا أَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ ارْجِعِي إِلَى رَبِّكِ رَاضِيَةً مَرْضِيَّةً فَادْخُلِي فِي عِبَادِي وَادْخُلِي جَنَّتِي
» شما با اطمینان خاطر به سمت خدای متعال، به سوی حضرت حق عروج کنید و نگران نباشید. این یک تقریر از سوره است.
در آغاز سوره از آن امکاناتی که خدای متعال در اختیار حضرت قرار داده و به وسیله او امتشان را می توانند راهبری کنند صحبت شده که یکي از آنها فجر هست«وَالْفَجْرِ» یکی «
وَلَيَالٍ عَشْرٍ
» هست. یکی شفع و وتر هست. يكي «
وَاللَّيْلِ إِذَا يَسْر
» شب هنگامی که در حال رفتن هست. معنای ظاهری اینها روشن است یعنی خدای متعال یک فجری را در اختیار حضرت گذاشته که یک اتفاق خیلی مهمی می افتد و مومنین باید از این فرصت استفاده کنند.
یکی از اوقاتی که فوق العاده برای تقرب به خدای متعال همه چیز در عالم مهیا و آماده است و لذا به ما گفتند مواظب باشید خواب نباشید همین فرصت هست. یکی لیال عشر هست این شبهای دهگانه ای که تعبیر شده و تأویل شده به دهه ذیحجه. این ایام از آن فرصت های استثنایی است که خدای متعال در اختیار نبی اکرم قرار داده و به واسطه این فرصت امت می توانند به سمت خدا نزدیک بشوند. فوق العاده است. اتفاقاتی که در این ده روز می افتد که یکی آن ایام حج و مناسک حج هست. شفع و وتر هم به این دو روز تطبیق شده یا تأویل شده است. یکی یوم الترویه است که روز هشتم ذی الحجه است این شفع است. وتر هم به روز عرفه تفسیر شده است. عرفه آن یوم الوتر و آن فرصت استثنایی است که خدای متعال به برکت حضرت در اختیار امتشان قرار دادند و با این فرصت می توانند به خدا نزدیک بشوند.
لذا این نکته را عرض بکنم با این که فرصت درنگ و تأمل ما در دنیا خیلی فرصت کوتاهی است و واقعا کوتاه است، به اندازه یک چشم به هم زدن هست، در روایت یادم هست وقتی حضرت نوح سلام الله علیه موقع قبض روحشان رسید عزرائیل تشریف آوردند حضرت فرمودند می توانم از سایه بروم در آفتاب بنشینم گفتند بله، آنقدر اجازه دارید و رفتند نشستند در آفتاب. از ایشان سوال شد که عمر دنیا را چقدر دیدید. فرمود به اندازه همین از آفتاب به سایه آمدن با این که ایشان نهصد و پنجاه سال پیامبری کردند فقط، به تصریح قرآن. فرصت دنیا واقعا فرصت کوتاهی است؛ ولی این فرصت کوتاه خیلی هم قیمتی است و به اندازه ای که ما به مقصد برسیم به ما فرصت می دهند لذا در قرآن خدای متعال می فرماید روز قیامت وقتی می گویند ما فرصت نداشتیم به ايشان می گویند «
أَوَلَمْ نُعَمِّرْكُمْ مَا يَتَذَكَّرُ فِيهِ مَنْ تَذَكَّرَ
»(فاطر/۳۷) آیا به اندازه ای که اهل ذکر اهل تذکر، متذکر شدند و رسیدند به ذکر الهی به شما فرصت ندادیم؟ همان فرصتی که به آن ها دادیم به شما هم داده شد. در یک روایتی حضرت فرمودند این هجده سال است. اگر کسی هجده سال در این دنیا فرصت به او دادند، فرصت لازم براي رسيدن را به او داده اند.
ارتباط خاص عرفه و سيدالشهداء
حالا به بركت حضرت یک فرصت های استثنایی به ما داده اند. یکی همین عرفه است. عرفه از آن فرصت های خاص هست. یک نکته ای را من اینجا اضافه کنم و آن این که این ایام یک ارتباط خاصی با سیدالشهداء دارد. حالا تأویل این آیات بماند که فجر به ظهور امام زمان تفسیر شده لیال عشر به ده تن از ائمه تفسیر و تأویل شده است. شفع به امیرالمومنین و فاطمه زهرا سلام الله علیها و وتر هم به خود خدای متعال تاويل شده است. آن قوایی که پشتیبانی می کنند وجود مقدس رسول الله را در عالم که کارش به مقصد برسد اینها هستند. در مقابل شیاطین و در مقابل دشمنی های سقیفه و دیگران و بنی امیه و بنی عباس، خدای متعال این امکانات را به حضرت داده است.
حالا یک نکته ای ذیل این سوره هست می دانید كه این سوره «سوره الحسین» است. فرمودند در نماز واجب و مستحب تان اگر این سوره را بخوانید با امام حسین محشور می شوید که خیلی بشارت بزرگی است، لذا این امکاناتی هم که اول سوره از آن بحث شده شاید ناظر به امام حسین علیه السلام باشد. شفع که روز ترویه است و وتر هم که روز عرفه است. اینها روزهایی هستند که مربوط به امام حسین سلام الله علیه هستند.
شما می دانید مثل دیروزی که همه حجاج آماده می شدند بروند به سمت عرفات و محرم می شدند امام حسین علیه السلام از مکه بیرون آمدند و همه را صدا زدند «
مَنْ كَانَ فِينَا بَاذِلًا مُهْجَتَهُ مُوَطِّناً عَلَى لِقَاءِ اللَّهِ نَفْسَهُ فَلْيَرْحَلْ مَعَنَا
» هرکس آماده ملاقات با خداست و جانش را در این راه کف دستش گرفته با ما سفر کند. می رسانیم هر کسی را هم كه آمد. حضرت رساندن شان دیگر. آن اصحابی که حضرت با خودشان بردند، اهل بیتی را که بردند، همه را به مقصد رساندند. این دعوت عمومی حضرت است. این ایام همینطوری که ایام حج هست یک اتصال خاصی به سیدالشهداء دارد. در باطن عالم گویا حضرت حقیقت حج را احیاء کردند و حقیقت حج که رو به خدا آوردن و رو به امام آوردن هست با امام حسین علیه السلام محقق شده است لذا این ایام اختصاص خاصی به امام حسین علیه السلام دارد. از امروز گویا دیگر کربلا شروع شده است. روز شهادت مسلم روز آغاز ماجرای کربلا و ماجرای سیدالشهداء علیه السلام هست دیگر.
عرفه و سلوك در وادي سيدالشهداء
این ایام تعلق خاص به حضرت دارد لذا در روایات هم ملاحظه فرمودید به لسان های متعددی معصومين فرمودند که خدای متعال اول تجلی می کند به زائرین کربلا و بار آنها را می بندد و بعد توجه به اهل عرفه می کند. عنایت خدا اول متوجه زائرین سیدالشهداء علیه السلام می شود. لذا این روزها متعلق به سیدالشهداء علیه السلام است. این روزها متعلق به امام زمان علیه السلام است. اگر امتیاز این روزها حج است پایان حج لقاء الامام است، زیارت امام است و سیدالشهداء یک اقدامی کردند که حالا این ایام، ایام امام حسین علیه السلام است. اگر کسی می خواهد به سمت خدا حرکت کند باید از وادی امام حسین این روزها به سمت خدا حرکت کند. از وادی امام زمان سلام الله علیه به سمت خدای متعال باید حرکت کرد.
حالا همینطوری که ما یک سلوکی داریم با امام حسین به سوی خدای متعال که از عاشورای حضرت گذر می کند و سلوک با اشک و بکاء و گریه و قدم های بعدیش هست که در زیارت عاشورا از آن بحث شده که با امام حسین این راه را طی می کنیم و راه نرفتنی با امام حسین طی می شود و نزدیک می شود، در سلوک با عرفه و دعا هم همینطوری است. ما ان شاء الله امروز دور هم جمع شدیم آن دعایی را که سیدالشهداء علیه السلام در وادی عرفه خواندند با همدیگر بخوانيم.
عاشورا، انفتاحي براي عالم
در واقع اگر خوب توجه بفرمایید همینطوری که سیدالشهداء در عاشورا یک اقدامی کردند و راه بندگان خدا را به سوی خدا باز کردند و راه بسته با حضرت گشوده شد و یک انفتاحی برای عالم حاصل شد و از گودی قتلگاه درها باز شد، همه می توانند از وادی عاشورا به سمت خدا بروند که هزار هزار از این جمعیت ها رفتند به سوی خدا و هنوز هم با امام حسين اين راه نرفتنی را طی مي كنند.
به نظر می آید امام حسین علیه السلام یک کاری در عرفه کردند و یک راهی را به سوي خداوند باز کردند. درک معارف توحیدی که در عرفه آمده است واقعا دشوار است. ولی اگر کسی با امام حسین حرکت کند این راه هموار و آسان می شود. تشبیه می کنم نماز جماعت را دیدید همه با امام نماز می خوانند در واقع نماز جماعت اشاره به یک امری است که اگر می خواهید به سمت خدا بروید باید پشت سر امیرالمومنین بروید پشت سر امام زمان بروید مواظب باشید از حضرت جلو نیافتید در فعل تان، در قول تان دنبال سر حضرت حرکت کنید حضرت یک کار بزرگی می کنند، یک نمازی می خوانند و وجود مقدس رسول الله همه عالم را به مقصد می رساند. ما در نماز حضرت شرکت می کنیم. در واقع همه ما اقتداء به حضرت می کنیم، دنبال سر امیرالمومنین داریم به سمت خدای متعال می رویم، دنبال سر امام زمان حرکت می کنیم، سلوک در دعا هم همینطوری است . در دعا هم وقتي امام حسین آن روزي که دعا را خواندند، یک راهی به سوی خدا باز کردند.
ما همه مان در تاریخ وقتی داریم این دعا را می خوانیم، داریم دنبال سر حضرت حرکت می کنیم. با نفس حضرت به سوی خدای متعال حرکت می کنیم. این نفس است که ما را می رساند. این هم نفسی امام حسین با ماست، کما این که همراهی سیدالشهداء بود که حر را حر کرد و حتی حبیب بن مظاهر را حبیب کرد. حبیب بدون امام حسین که حبیب نیست. زهیر بدون امام حسین زهیر نیست. بی ادبی نباشد قطعا روشن است وجود مقدس قمر بنی هاشم در قله عالم اند ولی قمر بنی هاشم بدون امام حسین قمر بنی هاشم نیست. مسلم بن عقیل بدون امام حسین مسلم نیست. همه با امام حسین مسلم شدند. سلوک در وادی دعا هم همینطوری است.
در همین دعای عرفه یک تعبیری است که خیلی عجیب است می فرماید خدایا سحره فرعون می رفتند با حضرت موسی بجنگند درست است فرعون به سحره اش گفت وقتی حضرت معجزه شان را آوردند، عصا را آوردند، ید بیضاء را آوردند به سحره گفت شما هم بیایید سحرتان را بیاورید وسط. می رفتند كه با موسای کلیم بجنگند وقتی می خواستند بروند به فرعون گفتند اگر ما پیروز شدیم پاداشی هم داریم؟ «
إِنَّ لَنَا لَأَجْرًا إِنْ كُنَّا نَحْنُ الْغَالِبِينَ
»(اعراف/۱۱۳) به ايشان گفت بله؛ شما به خود من مقرب می شوید. بحث پول و امکانات نیست، می آیید از مقربان خود من می شوید. اینها به اعتبار مقرب شدن به فرعون به صحنه رفتند.
ولی چه شد؟ نفس حضرت موسای کلیم به ايشان خورد. کارشان به جایی رسید که گفتند ما ایمان آوردیم، ما مومن شدیم به پروردگار حضرت موسی و هارون. فرعون تهدیدشان می کند و می گوید می برم تان لابلای نخلستان ها سر به نیست تان می کنم، به دارتان میکشم و هیچ کس خبردار نشود «
فَلَأُقَطِّعَنَّ أَيْدِيَكُمْ وَأَرْجُلَكُمْ مِنْ خِلَافٍ وَلَأُصَلِّبَنَّكُمْ فِي جُذُوعِ النَّخْلِ
»(طه/۷۱) لابلای نخلستان ها، سربه نيست تان می کنم. یک جواب به فرعون می دهند جوابشان این است «
اقْضِ مَا أَنْتَ قَاضٍ إِنَّمَا تَقْضِي هَذِهِ الْحَيَاةَ الدُّنْيَا
»(طه/۷۲) هر حکمی می خواهی انجام بده فقط دست تو در دار دنیا باز است و ما از دار دنیا خارج شدیم و تو دستت به ما نمی رسد. این تفاوت مال چیست؟ این تفاوت مال نفس حضرت موسای کلیم است. این مربی الهی، این معلم الهی نفسش به سحره فرعون خورده و سحره فرعون شدند اولین موحدین. پای جانشان هم ایستادند. همان هایی که به فرعون می گویند مزد ما چی است به ايشان می گوید شما مقرب من می شوید، به هوس تقرب به فرعون می آیند وارد صف بندی موسای کلیم می شوند وقتی نفس موسای کلیم به ايشان می خورد می شوند بهترین مومن ها. فرعون تهدیدشان می کند. می گویند دستت به ما نمی رسد ما دیگر از دار دنیا رستیم شما کاری نمی توانید بکنید، تو نمی توانی کاری با ما بکنی، در دار دنیا تو حکم می کنی و هر حکمی بکنی دستت به ما نمی رسد. ببینید داستان این است.
امروز همه به برکت امام حسین و به برکت این دعای عرفه ای که امام حسین خواندند به برکت سلوک با دعای امام حسین، هم سفری با امام حسین، به برکت این دعا می توانند همه حتی آن کسانی که واقعا از خودشان مأیوس اند نجات يابند. دیگر از سحره فرعون کسی بدتر كه نمی شود. تمام توانش را جمع کرده با موسای کلیم بجنگد ولي یک مواجهه با موسای کلیم آنها را برمیگرداند. امروز یک چنین روزی است. امروز آن روزی است که انسان در مواجهه با خدای متعال اگر از باب امام حسین وارد بشود از طریق امام زمان وارد بشود راه باز است و تنها سرمایه هم همین است. یک عده ای یک سال کار می کنند، خوش به حالشان، اما آنهایی که کار نکردند تنها سرمایه شان همین است که سرشان را بیاندازند زیر و از باب امام حسین بیایند.
من مکرر گفتم جناب حر سلام الله علیه یک ساعت با امام حسین همراه شد. اگر همه عمرش تا الان زنده بود و عبادت می کرد فایده اي برايش نداشت ولی در آن یک ساعت بارش بسته شد. آن فرصت، فرصتی است که هر کسی با امکاناتی که دارد اگر از وادی امام حسین وارد بشود به مقصد مي رسد. ان شاء الله با امام حسین راهمان را به سمت خدا دنبال کنیم. در عرفه ان شاء الله خدای متعال این راه را به سوی ما باز می کند به خصوص به شما عزیزان عرض می کنم یک نعمت خاص و ویژه امروز به شما عزیزان داده اند كه بی نهایت قیمت دارد و نمی شود بگویی چقدر قیمت دارد و آن این که زیر سایه وجود مقدس ثامن الحجج علی بن موسی الرضا علیه السلام و در همه این محدودیت ها بالاخره شما را و ما را اینجا راه دادند و دعوت کردند، تردید نکنید، یک ضیافت خاص است. امروز ثانیه ها و لحظه هایش قیمت دارد اگر سنگ هم از آسمان ببارد آدم این لحظه ها را نباید از دست بدهد. السلام علیک یا اباعبدالله…
*****
آیات و روایات بحث:
۱-
لَيْلَةُ الْقَدْرِ خَيْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ
– سوره قدر، آیه ۳
۲-
يَا أَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ ارْجِعِي إِلَى رَبِّكِ رَاضِيَةً مَرْضِيَّةً فَادْخُلِي فِي عِبَادِي وَادْخُلِي جَنَّتِي
– سوره فجر، آیه ۳۰
۳-
وَلَيَالٍ عَشْرٍ
– سوره فجر، آیه ۲
۴-
وَاللَّيْلِ إِذَا يَسْر
– سوره فجر، آیه ۴
۵-
أَوَلَمْ نُعَمِّرْكُمْ مَا يَتَذَكَّرُ فِيهِ مَنْ تَذَكَّرَ
– سوره فاطر، آیه ۳۷
۶-
مَنْ كَانَ فِينَا بَاذِلًا مُهْجَتَهُ مُوَطِّناً عَلَى لِقَاءِ اللَّهِ نَفْسَهُ فَلْيَرْحَلْ مَعَنَا
– عوالم العلوم و المعارف و الاحوال من الایات و الاخبار و الاقوال، ج۱۷، ص۲۱۶
۷-
إِنَّ لَنَا لَأَجْرًا إِنْ كُنَّا نَحْنُ الْغَالِبِينَ
– سوره شعراء، آیه ۴۱
۸-
فَلَأُقَطِّعَنَّ أَيْدِيَكُمْ وَأَرْجُلَكُمْ مِنْ خِلَافٍ وَلَأُصَلِّبَنَّكُمْ فِي جُذُوعِ النَّخْلِ
– سوره طه، آیه ۷۱
۹-
اقْضِ مَا أَنْتَ قَاضٍ إِنَّمَا تَقْضِي هَذِهِ الْحَيَاةَ الدُّنْيَا
– سوره طه، آیه ۷۲