أَعُوذُ بِاللَّهِ مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيم  بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيم  الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِين  وَ صَلَّى اللَّهُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّاهِرِين  وَ اللَّعْنَةُ عَلَى أَعْدَائِهِم  أَجْمَعِين . آخرین شب جمعه ماه مبارک رمضان فرصت استثنایی برای دعا کردن و درخواست در خانه خدای متعال است. من هم امروز بحث گذشته مان را نادیده می گیرم و چند جمله ای راجع به دعا کردن خدمتتان تقدیم می کنم. نکته اول اینکه دعا جزء افضل عبادات است. یعنی خود دعا کردن و اعلام فقر به درگاه خدای متعال و اینکه بنده خودش را در مقامی قرار بدهد که نیازهای خودش را با خدای متعال در میان بگذارد و از کرم و جود و مغفرت او درخواست کند، افضل عبادات است. لذا در روایات ما است که «

الدُّعَاءُ مُخُّ الْعِبَادَةِ



»(1)، روح و مغز عبادت دعا کردن است، یعنی کسی که به دعا برسد به عبادت رسیده است.

در قرآن هم خدای متعال دستور به دعا می دهد و می فرماید: «

وَ إِذا سَأَلَكَ عِبادِي عَنِّي فَإِنِّي قَرِيبٌ



»(بقره/186)، اگر بندگان من درباره من از تو که پیامبر ما هستی سوال کردند، به آنها بگو من به شما نزدیک هستم. «

أُجِيبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذا دَعان



»  پس اگر کسی از من بخواهد من حتما اجابت می کنم. خدای متعال می فرماید من در قرب شما هستم و بعد می فرماید حالا که من در قرب شما هستم شما می توانید دعا کنید. پس خدای متعال دور نیست که ما نتوانیم دعا کنیم و از او بخواهیم، بلکه به ما نزدیک است و هر وقت بخواهیم می توانیم با او خلوت کنیم.

در دعای ابوحمزه آمده است که «

الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي أُنَادِيهِ كُلَّمَا شِئْتُ لِحَاجَتِي



» خدایی را حمد می کنم که به من اجازه داده تا او را بخوانم، «

وَ أَخْلُو بِهِ حَيْثُ شِئْتُ لِسِرِّي



» پس هر کجا بخواهم و هر طور بخواهم می توانم با او خلوت کنم. این خدای متعال در قرب ماست، لذا دعا کردن برای ما ممکن شده است و به ما اجازه دعا داده اند. در واقع اگر ما از خدای متعال دور بودیم امکان دعا کردن برای ما نبود.

علی ای حال نکته مهم این است که خود دعا کردن جزء افضل عبادات است. در یک روایتی که به نظرم در جمال الاسبوع مرحوم سید بن طاووس دیدم و گمان می کنم مرحوم شیخ حر هم در وسائل الشیعه آن را نقل کرده اند، آمده که به امام صادق علیه السلام عرض کرد: آقا دو نفر با هم دیگر مشغول نماز شدند. هر دو هم نمازشان طولانی بود، ولی یکی در نماز بیشتر دعا خوانده و قنوت طولانی داشته، نماز کدام یک افضل است؟ امام اول ابا کردند که جواب دهند اما بعد از اصرار شخص فرمودند: آنکه بیشتر در نمازش دعا کرده است.

مرحوم آیت الله العظمی بهجت نقل کردند که استاد ما می فرمود: در زمان ما شصت هفتاد نفر شبها در حرم امیرالمومنین در قنوتشان دعای ابوحمزه را از حفظ می خواندند. حتی من در احوالات یکی از بزرگان و مراجع خطه فارس دیدم که پیرمردها می گفتند ایشان وقتی شب از نیمه می گذشت می آمد در این مجلس و هر سی شب ماه رمضان مشغول به نافله شب می شد و در قنوت نماز وترش ایستاده سه ساعت مثل باران اشک می ریخت و از حفظ ابوحمزه را می خواند.

حالا اینجا هم شخص به حضرت عرض کرد: دو نفر با هم مشغول نماز شدند و نمازشان هم طولانی است، یکی بیشتر دعا خوانده و یکی بیشتر قرآن، کدام یکی از این دو تا بهتر است و حضرت فرمودند آنی که دعایش طولانی تر بوده نمازش افضل است. با این که می دانید قرآن هر حرفش حسنه به حساب می آید. فرمود: هر حرف قرآن اگر نماز نشسته باشد پنجاه حسنه و اگر ایستاده باشد صد حسنه دارد.

همانطور که می دانید در نمازهای مستحب می شود آدم چند تا سوره پشت سر هم بخواند و حتی می تواند جزئی از یک سوره را بخواند. در نمازهای واجب طبق فتوای فقهای شیعه باید یک سوره کامل خوانده بشود نه بیشتر و نه کمتر، ولی در نمازهای مستحب اینطوری نیست. لذا اگر بنا را بر این بگذاریم که اگر بشود قرآنی را که ختم می کنیم در نمازهای مستحب به جای سوره بخوانیم، خیلی خوب است. علی ای حال قرآن در نماز اینقدر فضیلت دارد و هر حرفش صد حسنه است، اما در عین حال حضرت در آن روایت فرمودند کسی که بیشتر دعا خوانده ثوابش بیشتر است از آن کسی که قرآن بیشتر خوانده است.

پس دعا جزء افضل عبادات است. «

ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ إِنَّ الَّذِينَ يَسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِبادَتِي سَيَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ داخِرِين



»(غافر/60)، خدای متعال فرموده دعا کنید تا من اجابت می کنم، بعد هم فرموده اگر نخواهید در خانه خدا بیایید و اعلام فقر کنید، این استکبار بر خداست. پس آنهایی که دعا نمی کنند کانه اعراض می کنند و خودشان را بی نیاز دانسته و یک حالت استکبار دارند. پس اینها با خاری داخل جهنم می شوند. «

إِنَّ الَّذِينَ يَسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِبادَتِي سَيَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ داخِرِين



»، پس  فقط دعا خودش عبادت نیست بلکه خدای متعال ترکش را استکبار بر خود به حساب آورده که موجب این می شود که انسان جهنمی شده و با خاری و ذلت وارد جهنم شود.