نظر به وجه الله یعنی چه؟ از وجود مقدس ثامن الحجج علی بن موسی الرضا سوال کرد که آقا این نظر به وجه الله یعنی چه؟ امام رضا علیه السلام فرمودند: اول این نکته را توجه داشته باشید اگر کسی خیال کند خدای متعال یک صورتی مثل صورت مخلوقات دارد که روز قیامت پرده را کنار می زند و مردم می توانند صورت خدا را می بینند این کافر است. چون بعضی از فرقه های اسلامی از این تحریف ها زیاد کردند و اگر دستگاه امام صادق علیه السلام نبود اینها توحید را هم تحریف می کردند. از جمله تحریفات اینها این است که گفتند روز قیامت خدای متعال آشکار می شود و می شود او را با چشم سر ببینی! در روایات هست که از یکیشان نقل شده که در روز قیامت خدای متعال از عرش پایین می آید، بعد از منبرش آمد پایین و گفت همینطوری که من از منبر آمدم پایین خدا هم از عرش پایین می آید!

امام رضا فرمود این که در روایت هست در قیامت موحدین نظر به وجه الله می کنند مقصود از وجه این نیست که خدای متعال یک چهره ای دارد منتها پرده انداخته و روز قیامت پرده کنار و همه چهره خدا را می بینند! اگر کسی اینطوری راجع به خدای متعال فکر کند این مشرک و کافر است.

پس وجه الله چیست؟ البته اینکه گفته اند نظر به وجه الله می کنند دروغ نیست و واقعا نظر به وجه الله می کنند. این یعنی باید بین این دو جمع کنی نه اینکه بگویی خدای متعال یک چهره ای دارد که رویش پرده انداخته باشد و در روز قیامت این پرده برود کنار و ما نگاه کنیم! موسای کلیم اگر به خدای متعال عرضه می دارد «

رَبِ  أَرِنِي  أَنْظُرْ إِلَيْك



» یعنی می گوید پرده را کنار بزن تا من تو را ببینم؟!  معلوم است که منظور این نیست.

پس «

رَبِ  أَرِنِي  أَنْظُرْ إِلَيْك



» یعنی چه؟ حضرت فرمود: وجه الله حجت های الهی و انبیاء هستند که مردم از طریق آنها متوجه خدا می شوند. خدای متعال که چهره و صورت ندارد اما در عین حال وجه الله در قرآن مکرر آمده است. «أَيْنَمَا تُوَلُّوا فَثَمَّ وَجْهُ اللَّه »(بقره/115)، هر کجا رو کنید وجه الله است. «

كُلُّ شَيْ ءٍ هالِكٌ إِلَّا وَجْهَه



»(قصص/88)، این وجه خدای متعال یعنی چه که روز قیامت مومنین نظر به وجه الله می کنند؟ امام رضا فرمودند وجه الله یعنی حجت خدا، وجه الله یعنی انبیاء الهی که محورشان می شود نبی اکرم و اهل بیت، آنها وجه الله اند. لذا در روایات «

كُلُّ شَيْ ءٍ هالِكٌ إِلَّا وَجْهَه



» به امام تفسیر شده است. فرمود امام باقی است، او وجه الله است و فانی نیست.

حالا چطوری است که امام وجه الله است؟ این هم داستانی است دیگر، یعنی چه امام وجه الله است؟ خدای متعال مگر وجه دارد؟ خدای متعال هم وجه ندارد به معنی چهره ای که ما می گوییم و هم حقیقتا وجه دارد. می شود نظر به وجه الله کرد و عجیب هم این است که اگر موحد شدی «أَيْنَمَا تُوَلُّوا فَثَمَّ وَجْهُ اللَّه»، هر کجا رو کنی وجه الله است. کسانی که پرده از جلوی چشمشان کنار می رود عالم برایشان روشن می شود و  نور امام برایشان ظهور پیدا می کند.

این بیان نورانی از امام رضا علیه السلام است که «

الْإِمَامُ كَالشَّمْسِ الطَّالِعَةِ الْمُجَلِّلَةِ بِنُورِهَا لِلْعَالَم



»(3)، امام آن خورشیدی است که طلوع کرده و عالم روشن با نور امام است. البته حضرت فرمودند این خورشید در افق عالم است و چشم و دست شما نمی تواند شکارش کند پس زود هوس نکنید. نور این خورشید باید در خانه های شما بیاید و دل و عالم شما را روشن کند، نه این که شما بتوانید امام را صید کنید.

البته اگر کسی به امام رسید عالم برایش روشن می شود و وقتی روشن شد، هرچه نگاه می کنید وجه الله را می بینید. آدمی که تا دیروز محجوب بود و هیچ نمی دید، الآن و در این عالم هر کجا را می بیند جز وجه الهی نمی بیند. پس برای او همه مخلوقات محو می شوند، ماه و خورشید و زمین و کهکشان ها و این نظام کیهانی همه شان محو می شوند و حتی عالم ملائکه محو می شود، بنابراین هرچه می بیند «أَيْنَمَا تُوَلُّوا فَثَمَّ وَجْهُ اللَّه »؛ موحد اینگونه است.

امام رضا فرمودند: اینهایی که در این دنیا اهل توحید بودند و نظر به وجه الله می کردند، در قیامت هم که می روند مزدشان این است که نظر به وجه الله کنند. یعنی یک پرده هایی از این وجه الله که حجت خدا و امام است، برایشان برداشته می شود. وجه الله یعنی اگر کسی بخواهد خدا را ببیند باید در آینه امام ببیند. آن وقت اگر کسی حقیقت امام رضا را دید، هر کجا رفت در برزخ یا دنیا و ملکوت یا ملک «أَيْنَمَا تُوَلُّوا فَثَمَّ وَجْهُ اللَّه ».

البته اینهایی که اهل وجه الله اند هنوز امام رضا را نشناخته اند، در قیامت که می روند مزد موحدین این است که پرده ها کنار می رود و مقامات باطنی امام و انبیاء برایشان آشکار می شود و آن وقت نظر به آن مقامات می کنند. در روایات آمده که بهشت و همه مقاماتش را خدای متعال از نور سید الشهداء خلق کرده است و اینها همه مخلوق از نور سیدالشهدا هستند، «

خَلَقَ  النُّورَ مِنَ  النُّور



»، از نور سیدالشهداء نور بهشت را آفریده است. لذا یکی از بزرگترین لذت های بهشتی ها در قیامت این است که نظر به سیدالشهداء می کنند.

در روایت نقل شده که برای بهشتی ها متناسب با مقاماتشان هر از چندگاهی نور سیدالشهداء تجلی می کند. حتی در نقل اینطوری خاطرم هست که بعضی ها چند صد سال یک بار به این توفیق می رسند. نکته جالب اینجاست که در روایت هست این نعمت بهشتی آنقدر برایشان لذت بخش است که همه نعمت های دیگر از یادشان می رود و منتظرند دوباره با امام حسین یک ملاقات و زیارتی داشته باشند. این لذت نظر به وجه الله در قیامت است و فرمود مزد موحدین نظر به وجه الله است.