به گزارش پايگاه اطلاع رساني حجت الاسلام و المسلمين ميرباقري، چهارمين و پنجمين جلسه از سلسله جلسات «شرح خطبه حضرت زهرا سلام الله عليها» توسط ايشان برگزار شد. براي اين دوره آموزشي كه به همت مؤسسه فرهنگي آموزشي پيام فاطمه و با همكاري معاونت فرهنگي و اجتماعي سازمان اوقاف، سامان يافت؛ پنج جلسه در نظر گرفته شده بود كه آخرين جلسه آن نيز در هفته گذشته برگزار شد. گزارش جلسات اول تا سوم پيش از اين از طريق همين پايگاه ارائه شد و هم اكنون نيز گزارش جلسه چهارم و پنجم تقديم مي شود.

حجت الاسلام و المسلمين ميرباقري در جلسه چهارم نيز به بيان برخي از مقدمات لازم براي فهم جامع تر خطبه حضرت صديقه طاهره پرداختند و درك درست صف بندي هاي تاريخي را از جمله اين مقدمات دانستند. ايشان با اشاره به آيات آغازين سوره بقره و آيات پاياني سوره حمد، صفوف ذكر شده در اين دو دسته آيات را به سه صف «مؤمنين، كفار ومنافقين» و «منعم عليهم، مغضوب عليهم و ضالين» دسته بندي كردند و افزودند: اين صف بندي ها در فهم راه و اهداف هر گروه، مهم است.

ايشان در توضيح بيشتر اين صفوف، آيه بيستم سوره لقمان را قرائت نمودند و با اتكاي به احاديث مربوط به اين آيه، «نعمت هاي ظاهري و باطني» را تفسير نمودند و در اين زمينه گفتند: نعمت ظاهري وجود مقدس نبي اكرم و ديني است كه ايشان آورده اند؛ اما نعمت باطني، پيوند و مودت با اهل بيت است. عد ه اي هر دو نعمت ظاهري و باطني را پذيرفته اند اما برخي به نعمت باطني، ايمان نياورده اند. ايمان اين افراد، ايمان افواهي است. اين گروه، همان منافقيني هستند كه در مقابل اهل ايمان، صف آرايي كرده اند. دسته سوم حتي ظواهر اين نعمت را هم نمي پذيرند و در زمره كفار قرار مي گيرند.

ايشان در ادامه با اشاره به اين كه تفسير ذكر شده از نعمت ظاهري و باطني به معناي برتري «ولايت» از «توحيد» و يا «نبوت» نيست؛ گفتند: تفسير نعمت ظاهري در روايات به نبي اكرم، به دليل اين است كه نبوت و دين پيامبر اسلام بر همه مسلمين آشكار مي باشد ولي نعمت باطني بر غير اهل ايمان پوشيده است. ايشان وجه دوم اين تفسير را اين گونه بيان كردند كه دست يابي به عمق ايمان و حقيقت آن چه كه پيامبر آورده اند تنها با پذيرش ولايت اهل بيت اتفاق مي افتد و البته ولايت اهل بيت نيز همان ولايت رسول خداست.

حجت الاسلام و المسلمين ميرباقري در ادامه به دو انحرافي كه در تقابل با ولايت معصوم شكل گرفت و چگونگي مواجه روايات با اين دو جريان انحرافي پرداختند و در توضيح جريان اول گفتند: اين جريان معتقد بود حقيقت «دين و توحيد» و حقيقت «كفر» عبارت است از اشخاص و محبت به آن ها. از نگاه آن ها، اشخاصِ «دين و توحيد»، رسول خدا و معصومين اند و اشخاص كفر نيز، بر اولياي كفرتطبيق مي شوند. اين گروه به بهانه اين مطلب درست، بر روي «عمل» خط مي كشيدند و گمان مي كردند اگر كسي به اين اصول رسيد، ديگر به فروع نيازي ندارد. حجت الاسلام و المسلمين ميرباقري در تحليل نادر ستي اين اعتقاد، عمل را ايمانِ منتشر بر جوارح و فرع بر ولايت دانستند و تأكيد كردند مؤمن هرچند ممكن است لغزش داشته باشد ولي بي تفاوت نسبت به گناه نيست. گناه، هرچند از مؤمن صادر شود، فسق عملي است و به همين دليل بايد از عمل چنين مؤمني (و البته نه از خود مؤمن) تبري جست.

ايشان دومين انحراف را، جايگزين كردن ظاهر دين  به جاي باطن آن دانستند و با تأكيد بر اهميت پذيرش باطن دين افزودند: اگر كسي در محيط ولايت ائمه جور قرار گرفت؛ ظلمات امام جور، حسنات او را محو مي كند؛ يعني زير چتر معاويه قرآن خواندن، ثمري ندارد.

ايشان در ادامه با تطبيق انحراف دوم بر معناي نفاق، حقيقت نفاق را اين گونه معنا كردند كه انسان، توحيد را در ظاهر بپذيرد ولي به باطن اين نعمت راه نيابد.

دومين مقدمه اي را كه حجت الاسلام و المسلمين ميرباقري، فهم آن را در درك درست خطبه حضرت زهرا سلام الله عليها لازم شمردند، موضوع منحصر نبودن عوامل دخيل در رخدادهاي عالم انساني، به دخالت هاي انساني است. چنان كه از عالم ملائكه و شياطين نيز تصرفاتي صورت مي پذيرد. همان طور كه در ثقيفه و يا در مسأله ذبح حضرت اسماعيل و يا در ليله المبيت و در موارد ديگري شيطان رؤيت شده است. علاوه بر دخالت حسي، شيطان در بسياري از موارد نيز با وسوسه كار خود را پيش مي برد.

سومين و آخرين نكته اي را كه ايشان در اين جلسه بدان پرداختند، بحث از سختي امتحان به توحيد و چگونگي اين امتحان است. ايشان اصلي ترين و سخت ترين امتحان را، امتحان به توحيد و خضوع و خشوع در مقابل جلال و عظمت الهي ذكر كردند و مسير اين امتحان را «پذيرش ولايت معصومين و تسليم محض ولي خدا بودن» دانستند و افزودند: اگر سير تاريخ را ببينيم قرار بوده تا اسرار باطني عطا شود و حقيقت و باطن دين، ظهور پيدا كند. بنابراين براي تحمل اين اسرار، بايد امتحان سختي گرفته مي شد كه بعد از رحلت رسول خدا اين امر در موضوع وصايت امير مؤمنان اتفاق افتاد. ولايت ائمه باب حطه است. طهارت و پاك شدن، ورود به باطن «توحيد، علم و حكمت» با تلقي همين حقيقت است. اين امتحان براي عبور از يك منزلت به منزلت ديگري بود كه در اين امتحان، جامعه عقب گرد كرد.  اگر امت، در موضوع ولايت، امتحان خوبي مي داد؛ اسرار توحيد عطا مي شد و درب هاي باطني عالم براي او باز مي گشت.

ايشان براي توضيح بيشتر اين نكته با اشاره به امتحان شيعه با امام نهم گفتند: تفرق در شيعه تا زمان امام رضا بسيار زياد بوده است ولي با تربيت ائمه عليهم السلام، شيعيان به حدي از رشد مي رسند كه وقتي به امام خرد سال امتحان مي شوند؛ از اين امتحان موفق بيرون مي آيند و در نتيجه اين موفقيت، دربهاي ديگري از معرفت به روي شيعيان گشوده مي شود.

حجت الاسلام و المسلمين ميرباقري در پنجمين و آخرين جلسه از اين دوره آموزشي به مرور اجمالي فراز هاي خطبه حضرت زهرا سلام الله عليها پرداختند و يكي از شروح مناسب در اين زمينه را مباحث حضرت آيت الله مصباح در شرح اين خطبه دانستند؛ كه اخيرا چاپ شده است.

ايشان در ابتداي اين جلسه با اشاره اجمالي به برخي مباحث گذشته، حضرت صديقه طاهره را «مشكات» ميدان وسيع در گيري حق و باطل برشمردند و افزودند: در منازعه عقل و جهل و در زماني كه با حضور نبي اكرم، اين درگيري به اوج خود مي رسد؛ حضرت زهرا،  ليله القدر رسول خدا معرفي مي شوند و با بلاي خودشان از همه عالم دستگيري مي كنند.

ايشان در ادامه به مرور اجمالي فرازها و ارتباط آن ها با يكديگر مي پردازند و «حمد خداي متعال»، «مباحث توحيدي»، «تفسير نبوت حضرت رسول و تصوير مقامات ايشان» و «بعثت رسول و تطبيق آن بر شرايط خاصي كه حضرت در آن مبعوث شدند» را فراز هاي مقدماتي اين خطبه مي شمارند كه ذكر آنها، صرفا براي يك آغاز نوراني نيست. ايشان براي تبيين جايگاه اين فرازها، با اشاره به وصيت نامه سيد الشهداء مي گويند: وصيت نامه سيد الشهداء به محمد بن حنفيه، ابتدا با توحيد و اقرار به نبوت آغاز مي شود و در ادامه، حضرت هدف خود از قيام را كه اصلاح است، توضيح مي دهند. بدون فرازهاي اول، هدف سيد الشهداء به درستي تفسير نمي شود، چرا كه همه كساني كه مي خواستند به جاي سيد الشهداء بنشينند، مدعي اصلاح بودند. در خطبه صديقه طاهره نيز همين گونه است. يعني بدون پذيرش اين مقدمات و اعتراف به مقامات رسول، فرازهاي بعدي قابل تفسير نيست. در تاريخ بشريت، اتفاقي بزرگتر از رسالت نبي اكرم نداريم. شيطان با اين بعثت از پرستش نا اميد شد. حال اگر وسعت اين اتفاق عظيم، در مسير هدايت ديده نشود، نمي توان بزرگي خسارت حادثه ثقيفه را فهم كرد.

حجت الاسلام و المسلمين ميرباقري در بخش ديگري از سخنشان به فراز ديگري از خطبه كه به اصلي ترين منازعه حضرت زهرا سلام الله عليها مي پردازد اشاره مي كنند و اين فراز را اين گونه توضيح مي دهند كه  پيامبر كه حريص بر امت بود و در مسير هدايت امت علي رغم درگيري هاي سنگين، با «موعظه حسنه و حكمت»، راه را تبيين نموده اند و بعد از آماده شدن بستر و باز كردن راه عبوديت و بستن راه شياطين، توحيد را بر زبان امت جاري كرده اند. رسول خدا با استواري، مسير حق را ادامه دادند تا شيطان را از مسير بيرون كردند. پرچمداري جبهه حق، كار كسي است كه براي اين جبهه فداكاري نموده است. آن هايي كه در آن زمان، در آرامش و خوشي به سر مي بردند و در صدد بودند تا جان خودشان را در مقابل اهداف رسول حفظ كنند، نمي توانند پرچمدار باشند و بار اين مسير را به دوش گيرند.

ايشان در سخنان پاياني خود با اشاره به فتوحات دوران خلفا و بني العباس، تحليل اين فتوحات را مرتبط با اين بخش از كلمات حضرت صديقه طاهره دانستند كه لباس دين را پس از حوادث سقيفه، كهنه مي خوانند و مي فرمايند شيطان سر بر آورد و شما را صدا زد و شما را در اجابت سبك بار يافت.