پایگاه اطلاع رسانی آیت الله سید محمدمهدی میرباقری

جلسه هفتاد و سوم فلسفه اصول فقه/ ماهیت حکم در نظریه صاحب کفایه و بررسی مراحل حکم شرعی

البته در تقریر برخی از اساتید از کلام مرحوم آخوند اینطور بیان شده است که مرحله فعلیت مربوط به ابلاغ حکم است؛ یعنی بعد از اینکه اراده کرد اگر ابلاغ کرد حکم فعلی می شود ولی ظاهر کلام مرحوم آخوند این است که مرتبه فعلیت مربوط به اراده و کراهت است؛ البته هرگاه مولی اراده جدیه داشته باشد طبیعتاً ابلاغ هم ...

جلسه هفتاد و دوم فلسفه اصول فقه/ ماهیت حکم و جعل شرعی در نظریه صاحب کفایه

اشاعره دو اشکال به یکی بودن طلب و اراده دارند؛ اول اینکه اگر طلب و اراده یکی باشد پس وقتی مولی امر به صلاة می کند باید صلاة محقق شود، زیرا اراده مولی تخلف بردار نیست، درحالی که در بسیاری از موارد عبد عصیان می کند و صلاة محقق نمی شود لذا اراده غیر از طلب است. اشکال دوم آنها هم این است که در اوامر ام ...

جلسه هفتاد و یکم فلسفه اصول فقه/ ماهیت حکم به مصالح و مفاسد یا اراده یا انشاء و جعل

در این دیدگاه احکام شرعی نظیر احکام سلطانیه نیست که شخصی و وابسته به اراده فرد باشد که ایشان از آن تعبیر به اعتبار ادبی می کنند، بلکه اعتبار اجتماعی است. به عبارت دیگر استعاره حکم شرعی، رابطه موالی و عبید عرفی نیست -تا به عنوان مثال گفته شود وقتی مولی امر می کند دلالت بر وجوب دارد زیرا موالی عرفی و ...

جلسه هفتادم فلسفه اصول فقه/ ماهیت حکم و تقسیم بندی های آن – ماهیت حکم بین اشاعره و معتزله

قدمای اشاعره قائل به این هستند که حکم صرفاً به مولویت مولی بازگشت می کند و ماورای این مولویت هیچ چیز دیگری نیست. یعنی برخلاف معتزله که حکم را فقط اخبار از حسن و قبح می دانستند، اشاعره درباره حکم قائلند که هیچ واقعی جز اعمال مولویت ندارد، و اگر در تکوین هم آثاری وجود دارد ارتباطی به حکم مولی ندارد.

جلسه شصت و نهم فلسفه اصول فقه/ توسعه اجتهاد در سه لایه «اسناد» و منابع؛ «استناد» و حجیت؛ «اسناد» و ح...

البته خود فقه و احکام هم طبقه بندی دارند و سه دسته اصلی می توان برای آن بیان کرد؛ یکی احکام و دیگری قواعد فقهی و سوم فقه الاستنباط است؛ و این مباحث اصولی در دسته سوم قرار می گیرند.

جلسه شصت و هشتم فلسفه اصول فقه/ تعریف اجتهاد و جمع بندی مباحث در توسعه سعی و حجیت و حکم شرعی

طبق این فهم از زبان شارع ممکن است گفته شود که عناوینی مثل «ماء» و «صلاه» و سایر مفاهیمی که در کلام شارع مقدس وجود دارد نیز مقید می شود؛ زیرا در مباحث آینده بیان می شود که همه مفاهیم در کلام شارع مقدس می توانند نظارت بر همدیگر داشته باشد لذا وقتی یک مفهوم در یک کلام خاصی صادر می شود با توجه به قیودی ...

جلسه شصت و هفتم فلسفه اصول فقه/ تعریف اجتهاد و حرکت به سمت فقه سرپرستی؛ نیاز به عقلانیت اجتماعی ذیل وحی

نکته دیگر هم این است که باید کل مراحل تحقیق و علم ذیل دین قرار بگیرد؛ یعنی باید وحی حاکم بر عقلانیت نظری، تجربی و کاربردی شود، تا کل عقلانیت اجتماعی به حجیت برسد و همه ذیل وحی عمل کنند. البته علوم مختلف نقلی نمی شوند بلکه باید استناد همه علوم به وحی تمام شده و به عبارت دیگر باید همه علوم دینی شوند ...

جلسه شصت و ششم فلسفه اصول فقه/ تعریف اجتهاد و فهم مقنن از خطابات برای ارتقاء و فهم نسبت های موضوعات ...

البته روشن است که برای فهم نسبت ها در کلمات شارع مقدس حتماً نمی توان به زبان عرف زمان تخاطب بسنده کرد و این نسبت ها را به دست آورد زیرا چنین نسبت هایی در عرف زمان تخاطب اصلاً ملاحظه نمی شده است بلکه باید سطح راقی تری از اجتهاد در کلام شارع مقدس واقع شود که همان «گمانه، گزینش، پردازش» از طریق «تعبد، ...

جلسه شصت و پنجم فلسفه اصول فقه/ تعریف اجتهاد و توسعه در استفراغ وسع و پایگاه حجیت یقین

این مبنا ریشه در معرفت شناسی پوزیتویستی دارد که ماهیت و صورتی که از خارج در ذهن انسان ایجاد می شود تطابق مطلق با خارج دارد. اگر این معرفت شناسی حاکم بر مفهوم «حجیت» باشد آنچه ذاتاً حجیت دارد فهم مطابق با واقع است و چون یقین کاشف مطلق از واقع است، حجیت ذاتی دارد. بنابراین در نگاه اصولیین آنچه معذریت ...

جلسه شصت و چهارم فلسفه اصول فقه/ تعریف اجتهاد و توسعه در استفراغ وسع با معرفت شناسی و زبان شناسی

در این صورت دیگر نمی توان گفت که کلید فهم این زبانی که مخصوص وحی است، عرف است آن هم عرف زمان تخاطب؛ بلکه مسیر اجتهاد همان «گمانه، گزینش، پردازش» مبتنی بر تعبد است؛ یعنی اگر مؤمنی در مقام فهم به کلمات شارع مقدس متعبد و تسلیم باشد و این تسلیم قاعده مند شود و این قاعده مندی هم قابل تفاهم باشد، حجیت دا ...