حدیث نه، ده و یازدهم
25-10-1397
حدیث نهم
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ يَعْقُوبَ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ الْبَغْدَادِيِّ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ إِسْمَاعِيلَ بْنِ صَالِحٍ‏ الصَّيْمَرِيِّ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ رَاشِدٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِيسَى قَالَ رَوَاهُ لِي بَعْضُ أَصْحَابِنَا ذَكَرَهُ عَنِ الْعَبْدِ الصَّالِحِ أَبِي الْحَسَنِ الْأَوَّلِ ع قَالَ: الْخُمُسُ مِنْ خَمْسَةِ أَشْيَاءَ مِنَ الْغَنَائِمِ وَ مِنَ الْغَوْصِ وَ الْكُنُوزِ وَ مِنَ الْمَعَادِنِ وَ الْمَلَّاحَةِ.
وَ فِي رِوَايَةِ يُونُسَ وَ الْعَنْبَرِ.
أَصَبْتُهَا فِي بَعْضِ كُتُبِهِ هَذَا الْحَرْفَ وَحْدَهُ الْعَنْبَرِ وَ لَمْ أَسْمَعْهُ الْحَدِيثَ
بررسی این رویات در مباحث گذشته مفصلا بررسی شد و مراد از «اصبتها» در اینجا یا این است که این روایت یا اینکه این کلمه از کتاب یونس به نحو وجاده نقل شده است لذا اعتبار آن مخدوش است و قائل این کلام هم ممکن است حماد باشد یا یکی از روات باشد اما ظاهر اولیه حدیث این است که مرحوم شیخ طوسی این روایت را از کتاب علی ابن فضال نقل کرده اند و این جمله در این کتاب بوده است و محتمل هم هست که کتاب یونس نزد خود مرحوم شیخ بوده باشد و این عبارت را نقل کرده باشند و تفاوتی هم بین اینها وجود ندارد و علی ای حال قابل اخذ نیست
حدیث دهم
وَ عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع فِي الْغَنِيمَةِ قَالَ يُخْرَجُ مِنْهُ الْخُمُسُ وَ يُقْسَمُ مَا بَقِيَ بَيْنَ مَنْ قَاتَلَ عَلَيْهِ وَ وَلِيَ ذَلِكَ.
این روایت نیز قبلا مفصلا بررسی شد و درباره «ولی ذلک» هم گفته شد که ممکن است مراد کسانی باشد که فرماندهی کرده اند یا به نحو دیگری غیر از مقاتله در جنگ حضور داشته اند که در روایاتی که مقاتلین ذکر شده اند این مطلب واضح تر است
حدیث یازدهم
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ الصَّفَّارِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ قَالَ حَدَّثَنَا بَعْضُ أَصْحَابِنَا رَفَعَ الْحَدِيثَ قَالَ: الْخُمُسُ مِنْ خَمْسَةِ أَشْيَاءَ مِنَ الْكُنُوزِ وَ الْمَعَادِنِ وَ الْغَوْصِ وَ الْمَغْنَمِ الَّذِي يُقَاتَلُ عَلَيْهِ وَ لَمْ يَحْفَظِ الْخَامِسَ الْحَدِيثَ.
این روایت شبیه همان روایت ابن ابی عمیر است ولی در اینجا نیامده است که راوی ابن ابی عمیر باشد لذا ظاهرا همان روایت است و فقط یک تفاوت دارند و آن هم اینکه در این روایت آمده است و المغنم الذی یقاتل علیه که اگر کسی قائل به مفهوم وصف شد و یا قید را در مقام تحدید دانست ممکن است گفته شود که با روایت قبل متفاوت است چراکه روایت قبل کل غنائم دار الحرب را شامل میشود ولو به نحو مقاتله نبوده باشد ولی این روایت میفرماید خمس فقط در غنیمتی است که در مقاتله به دست آمده باشد لذا روایت قبل شامل موردی که حین جنگ سرقت از کافری شود هم میشود ولی این روایت شامل آن نمیشود