متن زیر تقریر و خلاصه ای از جلسه هشتاد و پنجم درس خارج فقه مبحث مکاسب محرمه؛ جناب حجت الاسلام و المسلمین میرباقری است که در تاریخ دوشنبه 22 اردیبهشت ماه 93 برگزار شده است. در این جلسه به ادامه ادله حرمت اعانه بر اثم پرداخته شده است. قابل ذکر است که متن برداشت شاگردان ایشان از مباحث است

ادله حرمت اعانه

ادله نقلی

1- آیه شریفه: «لا تعاونوا علی الاثم و العدوان» که بررسی شد

2- از مقدس اردبیلی رحمه الله: لزوم دفع منکر

مرحوم شیخ این دلیل را قبول میکنند ولی با قید اینکه مقدمه ای منحصر به فرد باشد که ترکش قهرا به ترک اثم بیانجامد. چون اگر منحصر بفرد نباشد، ترکش به دفع از منکر منتهی نمیشود.

36 بَابُ جَوَازِ إِطْعَامِ الْمُفْطِرِ فِي شَهْرِ رَمَضَانَ بِغَيْرِ مُوجِبٍ لِمَنِ احْتَاجَ إِلَى عَمَلِهِ كَالْحَصَّادِ إِذَا لَمْ يَعْمَلْ بِغَيْرِ إِطْعَامٍ وَ وَجَدَ مَنْ يُطْعِمُهُ‏

13615- 1- مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ قَالَ: كَتَبْتُ إِلَى أَبِي الْحَسَنِ الرِّضَا ع أَسْأَلُهُ عَنْ قَوْمٍ عِنْدَنَا يُصَلُّونَ‏ وَ لَا يَصُومُونَ‏ شَهْرَ رَمَضَانَ- وَ رُبَّمَا احْتَجْتُ إِلَيْهِمْ يَحْصُدُونَ لِي فَإِذَا دَعَوْتُهُمْ إِلَى الْحَصَادِ لَمْ يُجِيبُونِي حَتَّى أُطْعِمَهُمْ وَ هُمْ يَجِدُونَ مَنْ يُطْعِمُهُمْ فَيَذْهَبُونَ‏ إِلَيْهِمْ وَ يَدَعُونِي وَ أَنَا أَضِيقُ مِنْ إِطْعَامِهِمْ فِي شَهْرِ رَمَضَانَ- فَكَتَبَ بِخَطِّهِ أَعْرِفُهُ أَطْعِمْهُمْ.

البته با قبول این دلیل، حرمت از باب اعانه بر اثم نیست بلکه عنوانی که سبب حرمت است ترک دفع منکر است.

با قبول این عنوان، نیازی به ادله نهی از منکر هم نیست که اشکال شود که ناظر به نهی و دفع از منکر هستند نه رفع، یا اشکال شود که نهی در جایی صدق میکند که نهی صورت بگیرد تا دیگری از سر اختیار ترک منکر کند بخلاف مقام

مرحوم ایروانی، قید انحصاری بودن اعانه در اعانه مکلف خاص را قبول نمیکنند زیرا نهی انحلالی است و با ترک بیع عنب توسط زید، شراب خاص با عنب زید ساخته نمیشود. یعنی ترک اعانه زید برای ساخت شراب حاصل از انگور زید نهی خاص خود را دارد.

این استدلال تمام نیست. چون مفاسد شراب حاصل از انگور زید و انگور عمرو متعدد نیستند تا نهی انحلالی باشد. الا در جایی که فروش من موجب زیاده مفسده شود، مثل اینکه شراب ساخته شده بیشتر شود یا اسکارش بیشتر شود. در این موارد انحلال نهی متصور است.